تصور کنید بتوانید در عرض چند ثانیه، هزاران تراکنش مالی را با کمترین هزینه ممکن انجام دهید. دنیایی که در آن بازی‌های آنلاین، پلتفرم‌های مالی و بازارهای هنر دیجیتال، همگی با سرعتی باورنکردنی و بدون محدودیت کار می‌کنند. این دقیقاً همان چیزی است که سولانا به ارمغان آورده است.

سولانا (Solana) یکی از پیشرفته‌ترین و سریع‌ترین پلتفرم‌های بلاکچینی است که با هدف حل یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دنیای کریپتو طراحی شده: مقیاس‌پذیری. در حالی که بسیاری از بلاکچین‌ها با مشکل کندی تراکنش‌ها و کارمزدهای بالا دست و پنجه نرم می‌کنند، سولانا توانسته با فناوری نوآورانه خود، بیش از ۶۵ هزار تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند – رقمی که آن را به یکی از قدرتمندترین رقیبان اتریوم تبدیل کرده است.

امروزه خرید سولانا به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. این پلتفرم نه تنها میزبان صدها پروژه موفق در حوزه‌های DeFi، NFT و GameFi است، بلکه با اکوسیستم رو به رشد خود، توجه بسیاری از توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بزرگ را به خود جلب کرده است.

سولانا چیست؟

سولانا یک پلتفرم بلاکچینی نسل سوم است که با هدف ایجاد تعادل میان سه عامل کلیدی در دنیای بلاکچین – سرعت، امنیت و غیرمتمرکزی – طراحی شده است. این پروژه که توسط آناتولی یاکوونکو در سال ۲۰۱۷ پایه‌گذاری شد، توانسته با معرفی مکانیزم اجماع نوآورانه خود به نام Proof of History، انقلابی در صنعت بلاکچین ایجاد کند. سولانا نه تنها یک ارز دیجیتال، بلکه یک اکوسیستم کامل برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند و پروژه‌های مختلف Web3 است که با ارائه قابلیت‌های فنی برتر، خود را به عنوان یکی از جدی‌ترین رقیبان اتریوم معرفی کرده است.

تعریف سولانا و ماهیت پروژه

سولانا در اصل یک پلتفرم بلاکچینی منبع‌باز و بدون نیاز به مجوز است که به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را با سرعت و کارایی بی‌نظیر بسازند. این شبکه از لایه اول یا Layer 1 بلاکچین‌ها محسوب می‌شود که به معنای آن است که تمام تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند مستقیماً روی زنجیره اصلی پردازش می‌شوند، نه روی لایه‌های ثانویه.

هسته اصلی سولانا بر پایه یک مفهوم ابتکاری به نام Proof of History بنا شده که به شبکه اجازه می‌دهد بدون نیاز به صرف زمان برای هماهنگی بین نودها، ترتیب زمانی رویدادها را تعیین کند. این ویژگی باعث شده که سولانا بتواند سرعتی معادل شبکه‌های متمرکز را حفظ کند، در حالی که همچنان ویژگی‌های غیرمتمرکزی بلاکچین را نیز داراست.

توکن بومی این شبکه با نماد SOL شناخته می‌شود و نقش‌های متعددی در اکوسیستم دارد. از پرداخت کارمزد تراکنش‌ها گرفته تا استیکینگ برای امنیت شبکه و حاکمیت در تصمیم‌گیری‌های آتی پروژه، همگی از طریق توکن SOL انجام می‌پذیرد.

هدف اصلی پروژه سولانا

بنیانگذاران سولانا با مشاهده محدودیت‌های جدی بلاکچین‌های موجود، تصمیم گرفتند پلتفرمی بسازند که بتواند مقیاس‌پذیری را بدون فداکردن امنیت یا غیرمتمرکزی ارائه دهد. این چالش که در دنیای بلاکچین به “مثلث ناممکن” (Blockchain Trilemma) معروف است، همواره یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش روی پذیرش گسترده فناوری بلاکچین بوده است.

هدف اولیه سولانا، ایجاد بستری است که بتواند با سرعت و کارایی شبکه‌های سنتی مانند Visa رقابت کند، اما در عین حال مزایای غیرمتمرکزی بلاکچین را حفظ نماید. در واقع، سولانا می‌خواهد به “بلاکچین مردمی” تبدیل شود – پلتفرمی که نه تنها برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران، بلکه برای کاربران عادی در استفاده‌های روزمره نیز قابل دسترس و کاربردی باشد.

یکی دیگر از اهداف کلیدی سولانا، کاهش هزینه‌های تراکنش به حداقل ممکن است. در حالی که شبکه‌هایی مانند اتریوم گاهی با کارمزدهای بالای ده‌ها دلار مواجه می‌شوند، سولانا متوسط کارمزد تراکنش را در حد چند صدم سنت نگه داشته است. این موضوع باعث شده که پروژه‌های مختلف، به ویژه در حوزه NFT و بازی‌های بلاکچینی، به سمت سولانا مهاجرت کنند.

توکن SOL و نقش‌های آن

توکن SOL قلب تپنده اکوسیستم سولانا است و کاربردهای متنوعی در این شبکه دارد که آن را فراتر از یک ارز دیجیتال ساده می‌برد. اولین و اصلی‌ترین کاربرد SOL، پرداخت هزینه تراکنش‌ها یا همان Gas Fee است. هر بار که کاربری می‌خواهد تراکنشی را در شبکه سولانا انجام دهد، باید مقدار بسیار کمی SOL به عنوان کارمزد پرداخت کند.

دومین نقش مهم SOL در مکانیزم استیکینگ است. دارندگان این توکن می‌توانند SOL خود را در شبکه قفل کنند تا به تأیید تراکنش‌ها کمک کنند و در ازای آن، پاداش دریافت نمایند. این فرآیند نه تنها به امنیت شبکه کمک می‌کند، بلکه به دارندگان SOL امکان می‌دهد از دارایی خود درآمد غیرفعال کسب کنند.

علاوه بر این، SOL به عنوان واسطه مبادله در اکوسیستم سولانا عمل می‌کند. بسیاری از پلتفرم‌های DeFi، بازارهای NFT و بازی‌های ساخته شده روی سولانا، از SOL به عنوان ارز اصلی برای معاملات استفاده می‌کنند. همچنین، برخی پروژه‌ها از SOL برای حاکمیت و رأی‌گیری در تصمیمات مهم نیز بهره می‌برند.

تفاوت سولانا با بلاکچین‌های سنتی

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های سولانا با بلاکچین‌های نسل اول و دوم، در معماری و مکانیزم اجماع آن نهفته است. در حالی که بیت‌کوین از Proof of Work و بسیاری از بلاکچین‌های مدرن از Proof of Stake استفاده می‌کنند، سولانا با ترکیب Proof of History و Proof of Stake، رویکردی کاملاً متفاوت را دنبال کرده است.

در بلاکچین‌های سنتی مانند بیت‌کوین، زمان تأیید هر بلوک می‌تواند چندین دقیقه طول بکشد و شبکه تنها قادر به پردازش تعداد محدودی تراکنش در ثانیه است. اتریوم نیز با وجود قابلیت‌های پیشرفته‌تر، در نسخه اصلی خود تنها می‌توانست حدود ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند. این محدودیت‌ها باعث ازدحام شبکه و افزایش کارمزدها در زمان‌های اوج فعالیت می‌شود.

سولانا در مقابل، با معماری بهینه‌شده خود می‌تواند بیش از ۶۵،۰۰۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند و زمان نهایی شدن هر بلوک تنها ۴۰۰ میلی‌ثانیه است. این سرعت باورنکردنه، سولانا را به گزینه‌ای ایده‌آل برای برنامه‌هایی که نیاز به پردازش سریع دارند، مانند بازی‌های آنلاین، پلتفرم‌های معاملاتی و سیستم‌های پرداخت تبدیل کرده است.

تفاوت دیگر در رویکرد سولانا به مسئله قراردادهای هوشمند است. در حالی که اتریوم از زبان برنامه‌نویسی Solidity استفاده می‌کند، سولانا بر پایه زبان‌های Rust، C و C++ ساخته شده که به توسعه‌دهندگان انعطاف و کارایی بیشتری می‌دهد.

اکوسیستم سولانا و پروژه‌های برتر

اکوسیستم سولانا در طول چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته و امروزه میزبان صدها پروژه فعال در حوزه‌های مختلف است. این تنوع نشان‌دهنده قدرت و انعطاف‌پذیری پلتفرم سولانا در پشتیبانی از انواع برنامه‌های غیرمتمرکز است.

در حوزه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، پروژه‌هایی مانند Serum، Raydium و Marinade Finance از محبوب‌ترین پلتفرم‌های ساخته شده روی سولانا هستند. این پلتفرم‌ها خدماتی از قبیل صرافی غیرمتمرکز، استخرهای نقدینگی و استیکینگ مایع را ارائه می‌دهند که با سرعت بالا و کارمزد پایین، تجربه‌ای برتر نسبت به رقبا فراهم می‌کنند.

در بازار NFT نیز سولانا جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. بازارهایی مانند Magic Eden، Solanart و Metaplex به عنوان بزرگ‌ترین پلتفرم‌های NFT روی سولانا، میلیون‌ها دلار حجم معاملات روزانه را ثبت می‌کنند. کارمزد پایین سولانا باعث شده که هنرمندان و خالقان محتوا بتوانند NFT های خود را با هزینه‌ای ناچیز منتشر کنند.

حوزه GameFi یا بازی‌های مبتنی بر بلاکچین نیز یکی از قوی‌ترین بخش‌های اکوسیستم سولانا است. بازی‌هایی مانند Star Atlas، Aurory و Genopets که با گرافیک بالا و گیم‌پلی جذاب طراحی شده‌اند، نشان می‌دهند که سولانا قادر به پشتیبانی از برنامه‌های سنگین و پیچیده است. این بازی‌ها معمولاً مدل Play-to-Earn را دنبال می‌کنند که به بازیکنان اجازه می‌دهد در حین سرگرمی، درآمد کسب کنند.

علاوه بر این، پروژه‌های زیرساختی مهمی نیز روی سولانا در حال توسعه هستند. Phantom و Solflare به عنوان محبوب‌ترین کیف پول‌های سولانا، رابط کاربری ساده و امنی را برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال فراهم می‌کنند. همچنین پروژه‌هایی مانند Helium که شبکه بی‌سیم غیرمتمرکز ایجاد می‌کند، به تازگی بلاکچین خود را به سولانا منتقل کرده‌اند که نشان‌دهنده اعتماد پروژه‌های بزرگ به این پلتفرم است.

یکی از نقاط قوت اکوسیستم سولانا، حمایت قوی از توسعه‌دهندگان است. بنیاد سولانا و Solana Labs به طور مستمر برنامه‌های آموزشی، هکاتون‌ها و کمک‌های مالی برای پروژه‌های نوآورانه ارائه می‌دهند. این رویکرد باعث شده که جامعه توسعه‌دهندگان سولانا به سرعت رشد کند و پروژه‌های جدید به طور مداوم به این اکوسیستم اضافه شوند.

بررسی داده‌های اخیر نشان می‌دهد که ارزش کل قفل شده (TVL) در پروژه‌های DeFi روی سولانا به میلیاردها دلار می‌رسد و تعداد آدرس‌های فعال روزانه به میلیون‌ها عدد بالغ می‌شود. این آمار نشان‌دهنده پذیرش واقعی و استفاده فعال از شبکه سولانا است، نه صرفاً سفته‌بازی روی قیمت توکن.

تاریخچه و پیدایش سولانا

داستان سولانا از جایی آغاز می‌شود که یک مهندس نرم‌افزار با تجربه، تصمیم گرفت محدودیت‌های اساسی بلاکچین‌های موجود را به چالش بکشد. این پروژه که در سال ۲۰۱۷ با یک ایده نوآورانه شکل گرفت، طی چند سال توانست به یکی از مطرح‌ترین پلتفرم‌های بلاکچینی جهان تبدیل شود. مسیر رشد سولانا پر از لحظات تاریخی، چالش‌های فنی و دستاوردهای چشمگیر بوده که درک آن‌ها به ما کمک می‌کند تا عمق و پتانسیل این پروژه را بهتر بشناسیم. از ایده اولیه گرفته تا راه‌اندازی شبکه اصلی و رویدادهای کلیدی بعد از آن، هر مرحله از این سفر نشان‌دهنده تلاش مستمر تیم سولانا برای ساخت بلاکچینی است که بتواند نیازهای واقعی دنیای غیرمتمرکز را برآورده کند.

آناتولی یاکوونکو؛ بنیانگذار سولانا

آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko)، مهندسی برجسته نرم‌افزار با سابقه کاری در شرکت‌های بزرگ فناوری است که پیش از تأسیس سولانا، تجربه گسترده‌ای در طراحی سیستم‌های توزیع شده داشت. او بیش از ۱۳ سال در شرکت‌هایی مانند Qualcomm و Dropbox به عنوان مهندس ارشد فعالیت کرد و در زمینه سیستم‌های عامل، فشرده‌سازی داده و پروتکل‌های شبکه تخصص پیدا کرد.

در اواخر سال ۲۰۱۷، یاکوونکو در حین مطالعه درباره بلاکچین بیت‌کوین و چالش‌های مقیاس‌پذیری آن، به ایده‌ای نوآورانه رسید. او متوجه شد که یکی از مشکلات اساسی بلاکچین‌های موجود، عدم توافق زمانی بین نودهای مختلف شبکه است. در بلاکچین‌های سنتی، نودها باید برای تعیین ترتیب وقوع رویدادها با یکدیگر هماهنگ شوند که این فرآیند زمان قابل توجهی می‌برد و سرعت شبکه را محدود می‌کند.

ایده یاکوونکو استفاده از یک مکانیزم زمان‌سنجی رمزنگاری شده بود که بعداً به نام Proof of History شناخته شد. او در نوامبر ۲۰۱۷ وایت پیپر اولیه خود را منتشر کرد که در آن توضیح می‌داد چگونه می‌توان با ایجاد یک “ساعت” غیرمتمرکز، سرعت پردازش تراکنش‌ها را به طور چشمگیری افزایش داد.

برای تبدیل این ایده به واقعیت، یاکوونکو تیمی از مهندسان با تجربه را جمع کرد. گِرِگ فیتزجِرالد (Greg Fitzgerald)، همکار قدیمی او در Qualcomm، به عنوان اولین عضو تیم به او پیوست و پیاده‌سازی اولیه پروتوکل را بر عهده گرفت. سپس استیفن آکریج (Stephen Akridge)، متخصص GPU و بهینه‌سازی سیستم‌ها، و راج گوکال (Raj Gokal) که بعداً نقش مدیرعامل را بر عهده گرفت، به تیم اضافه شدند.

نام اولیه پروژه “Loom” بود، اما به دلیل تداخل با پروژه دیگری با همین نام، تیم تصمیم گرفت نام را به “Solana” تغییر دهند. این نام از Beach Solana در سن دیگو، کالیفرنیا گرفته شده که یاکوونکو و تیمش در آنجا سالیان سال سرفینگ می‌کردند – نمادی از سرعت و روانی که آن‌ها می‌خواستند در بلاکچین خود پیاده کنند.

راه‌اندازی شبکه اصلی و مراحل توسعه

پس از انتشار وایت پیپر در سال ۲۰۱۷، تیم سولانا وارد مرحله توسعه فشرده شد. اولین نسخه آزمایشی شبکه در فوریه ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد که نشان داد مفهوم Proof of History عملی است و می‌تواند به سرعت‌های بالای مورد ادعا دست یابد.

در سال ۲۰۱۸، Solana Labs به طور رسمی تأسیس شد و تیم موفق به جذب سرمایه اولیه از سرمایه‌گذاران برجسته شد. در این مرحله، تمرکز اصلی بر روی بهینه‌سازی پروتکل و آماده‌سازی زیرساخت برای راه‌اندازی عمومی بود. تیم چندین testnet منتشر کرد که در آن‌ها توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان می‌توانستند شبکه را آزمایش کنند و بازخورد بدهند.

یکی از نقاط عطف مهم، برگزاری رویداد Tour de SOL در اوایل ۲۰۲۰ بود. این مسابقه تشویقی برای ولیدیتورها طراحی شده بود که در آن شرکت‌کنندگان با اجرای نودهای تست و گزارش باگ‌ها، پاداش دریافت می‌کردند. این رویداد کمک کرد تا شبکه قبل از راه‌اندازی اصلی، به طور کامل آزمایش شود.

سرانجام در مارس ۲۰۲۰، شبکه اصلی سولانا (Mainnet Beta) به طور رسمی راه‌اندازی شد. این لحظه تاریخی نشان می‌داد که سولانا آماده است تا با دنیای واقعی روبرو شود. در ابتدا، شبکه با تعداد محدودی ولیدیتور و بدون حضور گسترده عمومی آغاز به کار کرد، اما به تدریج با اضافه شدن ویژگی‌های جدید و بهبود پایداری، جذابیت بیشتری پیدا کرد.

در اواخر سال ۲۰۲۰ و اوایل ۲۰۲۱، سولانا شاهد رشد سریع بود. راه‌اندازی پروژه‌های DeFi بزرگ مانند Serum توسط سام بنکمن-فرید (Sam Bankman-Fried) و FTX، توجه زیادی را به این اکوسیستم جلب کرد. در این دوره، قیمت توکن SOL نیز رشد چشمگیری داشت و از چند دلار به بیش از ۵۰ دلار رسید.

سال ۲۰۲۱ سال طلایی سولانا بود. این شبکه توانست جایگاه خود را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اکوسیستم‌های DeFi و NFT تثبیت کند. در سپتامبر ۲۰۲۱، قیمت SOL به بالاترین حد تاریخی خود نزدیک به ۲۶۰ دلار رسید و سولانا به چهارمین ارز دیجیتال بزرگ از نظر ارزش بازار تبدیل شد.

رویدادهای کلیدی و چالش‌های فنی

مسیر رشد سولانا بدون چالش نبوده است. یکی از بزرگ‌ترین مسائلی که این شبکه با آن مواجه شد، خرابی‌های متعدد شبکه بود که در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ رخ داد. اولین خرابی بزرگ در سپتامبر ۲۰۲۱ اتفاق افتاد که شبکه برای حدود ۱۷ ساعت متوقف شد. این خرابی به دلیل ازدحام شدید ناشی از فعالیت یک پروژه IDO بود که باعث شد شبکه قادر به پردازش حجم عظیم تراکنش‌ها نباشد.

این حادثه برای سولانا هم یک چالش و هم یک فرصت یادگیری بود. تیم توسعه به سرعت مشکل را شناسایی کرد و به‌روزرسانی‌هایی را پیاده‌سازی کرد تا از وقوع مجدد چنین مشکلاتی جلوگیری کند. با این حال، در ماه‌های بعد، چند خرابی کوچک‌تر دیگر نیز رخ داد که هر بار تیم سولانا اقدامات اصلاحی انجام داد.

یکی دیگر از رویدادهای مهم، هک یک از پل‌های ارتباطی سولانا به نام Wormhole در فوریه ۲۰۲۲ بود که در آن حدود ۳۲۰ میلیون دلار از دست رفت. اگرچه این هک مستقیماً مربوط به خود بلاکچین سولانا نبود، اما تأثیر منفی بر اعتماد کاربران گذاشت. Jump Trading، یکی از حامیان مالی سولانا، سریعاً وارد عمل شد و کل مبلغ از دست رفته را جبران کرد.

در آگوست ۲۰۲۲، یک حمله امنیتی بر روی کیف پول‌های Slope اتفاق افتاد که منجر به سرقت بیش از ۸ میلیون دلار از حساب‌های کاربران شد. بررسی‌ها نشان داد که مشکل از سمت کیف پول بوده و خود بلاکچین سولانا آسیب‌پذیری نداشته است، اما این حادثه نیز باز بر شهرت پروژه تأثیر گذاشت.

علی‌رغم این چالش‌ها، تیم سولانا همواره با شفافیت کامل در مورد مشکلات گزارش داده و به سرعت اقدامات اصلاحی انجام داده است. آن‌ها نسخه‌های بهبود یافته نرم‌افزار منتشر کرده‌اند که پایداری شبکه را به طور قابل توجهی افزایش داده است. از اواخر سال ۲۰۲۲، خرابی‌های بزرگ شبکه به شکل چشمگیری کاهش یافته و سولانا توانسته اعتماد از دست رفته را تا حد زیادی بازیابی کند.

سرمایه‌گذاران و حامیان مالی

موفقیت سولانا تا حد زیادی مدیون حمایت‌های مالی قوی از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری معتبر است. در دور اولیه تامین مالی در سال ۲۰۱۸، پروژه موفق شد چند میلیون دلار از سرمایه‌گذاران فرشته و صندوق‌های VC جذب کند. اما دور اصلی و مهم در سال ۲۰۱۹ بود که Multicoin Capital رهبری آن را بر عهده گرفت.

Multicoin Capital از همان ابتدا به پتانسیل سولانا اعتقاد داشت و یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران و حامیان این پروژه شد. این صندوق نه تنها سرمایه مالی، بلکه مشاوره استراتژیک و کمک به توسعه اکوسیستم را نیز ارائه داد. کایل ساماِنی (Kyle Samani)، شریک مدیره Multicoin، بارها اعلام کرده که سولانا بهترین سرمایه‌گذاری آن‌ها بوده است.

در دور سری A در سال ۲۰۱۹، سولانا ۲۰ میلیون دلار جذب کرد که علاوه بر Multicoin Capital، صندوق‌های دیگری مانند Distributed Global و BlockTower Capital نیز در آن شرکت داشتند. در سال ۲۰۲۱، با رشد محبوبیت سولانا، دور جدیدی از سرمایه‌گذاری با ارزش گذاری میلیاردی انجام شد که Andreessen Horowitz (a16z) و Polychain Capital در آن شرکت داشتند.

یکی از حامیان بزرگ سولانا، سام بنکمن-فرید و صرافی FTX بودند که پروژه‌های متعددی روی این شبکه راه‌اندازی کردند. با این حال، پس از سقوط FTX در نوامبر ۲۰۲۲، نگرانی‌هایی درباره تأثیر این حادثه بر سولانا ایجاد شد. قیمت SOL به شدت کاهش یافت، اما اکوسیستم سولانا نشان داد که وابستگی آن به FTX بیش از حد نبوده و توانست به فعالیت خود ادامه دهد.

در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، سولانا شاهد موج جدیدی از سرمایه‌گذاری بود. سرمایه‌گذاران جدید از جمله Jump Crypto، Electric Capital و Solana Ventures، میلیون‌ها دلار برای توسعه اکوسیستم اختصاص دادند. همچنین بنیاد سولانا برنامه‌های گرنت و شتاب‌دهنده راه‌اندازی کرد تا از استارتاپ‌های جوان حمایت کند.

تحولات اخیر و بازگشت قدرتمند

پس از یک دوره چالش‌برانگیز در سال‌های ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳، سولانا در اواخر ۲۰۲۳ و سال ۲۰۲۴ بازگشت قدرتمندی داشت. یکی از عوامل کلیدی این بازگشت، معرفی Firedancer بود – یک کلاینت مستقل جدید برای شبکه سولانا که توسط Jump Crypto توسعه داده شد. این کلاینت جدید قرار است سرعت و پایداری شبکه را به طور چشمگیری بهبود بخشد.

در زمینه اکوسیستم نیز، سولانا موفق شد جایگاه خود را در بازار NFT و memecoin تثبیت کند. پروژه‌هایی مانند Bonk و Dogwifhat که روی سولانا راه‌اندازی شدند، توجه میلیون‌ها کاربر را جلب کردند و حجم تراکنش‌های شبکه را به طور قابل توجهی افزایش دادند. در برخی روزها، سولانا توانست از نظر تعداد تراکنش‌های روزانه از اتریوم پیشی بگیرد.

همچنین در سال ۲۰۲۴، معرفی گوشی‌های هوشمند Solana Saga توسط تیم پروژه، نشان داد که سولانا در حال گسترش به حوزه‌های جدید است. این گوشی که با قابلیت‌های Web3 عرضه شد، با استقبال خوبی مواجه شد و نشان داد که تلاش‌های سولانا برای پذیرش عمومی جدی است.

اکنون سولانا با داشتن یکی از فعال‌ترین اکوسیستم‌ها در دنیای کریپتو، هزاران توسعه‌دهنده فعال، و حمایت قوی از جامعه، خود را به عنوان یکی از بلاکچین‌های پیشرو در صنعت معرفی کرده است. مسیر پر فراز و نشیب این پروژه نشان داده که سولانا توانایی غلبه بر چالش‌ها و تطبیق با شرایط متغیر بازار را دارد.

ویژگی‌های سولانا

آنچه سولانا را از دیگر بلاکچین‌های موجود متمایز می‌کند، مجموعه‌ای از ویژگی‌های فنی و عملیاتی است که این پلتفرم را به گزینه‌ای ایده‌آل برای توسعه‌دهندگان و کاربران تبدیل کرده است. از سرعت باورنکردنه پردازش تراکنش‌ها گرفته تا کارمزدهای ناچیز و معماری مقیاس‌پذیر، سولانا توانسته استانداردهای جدیدی را در صنعت بلاکچین تعریف کند. این ویژگی‌ها نه تنها از نظر تئوری جذاب هستند، بلکه در عمل نیز به کاربران و توسعه‌دهندگان تجربه‌ای برتر ارائه می‌دهند که باعث شده میلیون‌ها نفر به این اکوسیستم روی آورند. در این بخش به بررسی دقیق هر یک از این ویژگی‌ها و تأثیر آن‌ها بر عملکرد کلی شبکه خواهیم پرداخت.

سرعت فوق‌العاده پردازش تراکنش

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های سولانا، سرعت بی‌نظیر آن در پردازش تراکنش‌هاست. شبکه سولانا قادر است بیش از ۶۵ هزار تراکنش در ثانیه (TPS) را پردازش کند، رقمی که آن را به یکی از سریع‌ترین بلاکچین‌های عمومی جهان تبدیل می‌کند. برای درک بهتر این عدد، می‌توان آن را با سایر شبکه‌های مشهور مقایسه کرد: بیت‌کوین تنها ۷ تراکنش در ثانیه، اتریوم حدود ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه، و حتی شبکه‌های پرداخت سنتی مانند Visa حدود ۲۴ هزار تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کنند.

این سرعت فوق‌العاده نتیجه معماری منحصر به فرد سولانا و به ویژه مکانیزم Proof of History است. بر خلاف بلاکچین‌های سنتی که نودها باید برای توافق بر روی ترتیب زمانی تراکنش‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، سولانا از یک ساعت رمزنگاری شده استفاده می‌کند که به صورت خودکار ترتیب رویدادها را ثبت می‌کند. این موضوع به معنای کاهش چشمگیر زمان لازم برای رسیدن به اجماع است.

زمان نهایی شدن بلوک (Block Finality) در سولانا تنها ۴۰۰ میلی‌ثانیه است، که به این معنی است کاربران کمتر از نیم ثانیه پس از ارسال تراکنش، تأیید نهایی آن را دریافت می‌کنند. این ویژگی برای برنامه‌هایی که نیاز به پاسخ‌دهی فوری دارند، مانند بازی‌های آنلاین، پلتفرم‌های معاملاتی و سیستم‌های پرداخت، بسیار حیاتی است.

در عمل، این سرعت بالا به معنای آن است که کاربران می‌توانند بدون نگرانی از تأخیر یا ازدحام شبکه، تراکنش‌های خود را انجام دهند. به عنوان مثال، معامله‌گران در صرافی‌های غیرمتمرکز روی سولانا می‌توانند سفارشات خود را تقریباً به صورت لحظه‌ای ثبت کنند، مشابه تجربه‌ای که در صرافی‌های متمرکز وجود دارد. همچنین در بازی‌های بلاکچینی، بازیکنان می‌توانند اقدامات خود را بدون تأخیر محسوس انجام دهند که تجربه کاربری را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.

کارمزد پایین و رقابتی

کارمزد تراکنش یکی از عوامل تعیین‌کننده در پذیرش و استفاده روزمره از هر بلاکچینی است، و سولانا در این زمینه عملکرد درخشانی دارد. میانگین کارمزد یک تراکنش در شبکه سولانا حدود ۰.۰۰۰۰۰۵ SOL است که با قیمت فعلی این توکن، معادل کسری از یک سنت می‌شود. این رقم در مقایسه با شبکه‌های دیگر بسیار ناچیز است.

برای درک بهتر این مزیت، می‌توان جدول مقایسه‌ای زیر را در نظر گرفت:

این کارمزد پایین مزایای چندگانه‌ای دارد. اولاً، باعث می‌شود استفاده روزمره از شبکه برای تراکنش‌های کوچک نیز اقتصادی باشد. برای مثال، یک کاربر می‌تواند توکن‌های خود را بین کیف پول‌های مختلف جابجا کند یا در بازی‌های بلاکچینی شرکت کند بدون اینکه نگران هزینه‌های سنگین باشد.

ثانیاً، کارمزد پایین باعث می‌شود که پروژه‌های NFT بتوانند با هزینه بسیار کمی ایجاد و معامله شوند. در حالی که ساخت یک NFT بر روی اتریوم می‌تواند ده‌ها دلار هزینه داشته باشد، در سولانا این عمل تنها چند سنت هزینه دارد. این موضوع باعث شده بازار NFT سولانا رشد چشمگیری داشته باشد و هنرمندان بتوانند بدون نگرانی از هزینه‌های اولیه، آثار خود را منتشر کنند.

ثالثاً، برای پروژه‌های DeFi، کارمزد پایین به معنای آن است که کاربران می‌توانند استراتژی‌های پیچیده‌تری را با تراکنش‌های متعدد اجرا کنند. فعالیت‌هایی مانند yield farming، arbitrage و rebalancing پرتفولیو که نیاز به تراکنش‌های مکرر دارند، در سولانا بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از شبکه‌های دیگر هستند.

دلیل اصلی این کارمزد پایین، ساختار کارآمد شبکه سولانا است. از آنجا که شبکه می‌تواند حجم بسیار بالایی از تراکنش‌ها را پردازش کند، نیازی به رقابت شدید برای قرار گرفتن در بلوک بعدی وجود ندارد. در نتیجه، کاربران نیازی به پرداخت کارمزدهای بالا برای اولویت‌دار شدن تراکنش‌های خود ندارند.

مقیاس‌پذیری و ظرفیت رشد

مقیاس‌پذیری یکی از چالش‌های اساسی در دنیای بلاکچین است و سولانا با طراحی هوشمندانه خود، این مشکل را به طور مؤثری حل کرده است. معماری سولانا به گونه‌ای طراحی شده که با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها، شبکه بتواند بدون کاهش کارایی یا افزایش هزینه‌ها، به رشد خود ادامه دهد.

یکی از نوآوری‌های کلیدی سولانا در این زمینه، استفاده از پردازش موازی تراکنش‌هاست. بر خلاف بسیاری از بلاکچین‌ها که تراکنش‌ها را به صورت ترتیبی پردازش می‌کنند، سولانا می‌تواند هزاران تراکنش را به صورت همزمان اجرا کند. این قابلیت که از طریق موتور Sealevel فراهم می‌شود، به معنای آن است که با افزودن منابع سخت‌افزاری بیشتر، ظرفیت شبکه نیز به طور خطی افزایش می‌یابد.

سولانا همچنین از معماری State Sharding استفاده می‌کند که داده‌های شبکه را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کند و این امکان را فراهم می‌آورد که نودهای مختلف، بخش‌های مختلفی از داده را ذخیره و پردازش کنند. این روش باعث می‌شود که حجم داده‌های مورد نیاز برای اجرای یک نود کامل، قابل مدیریت باقی بماند.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم، استفاده از فناوری Gulf Stream است که mempool سنتی را حذف می‌کند. در بلاکچین‌های معمولی، تراکنش‌ها ابتدا در یک استخر موقت (mempool) قرار می‌گیرند و منتظر می‌مانند تا در بلوک بعدی جای بگیرند. این فرآیند می‌تواند باعث ازدحام و افزایش کارمزد شود. اما در سولانا، تراکنش‌ها مستقیماً به ولیدیتورهای آینده ارسال می‌شوند که سرعت و کارایی را افزایش می‌دهد.

از نظر عملی، این مقیاس‌پذیری به معنای آن است که سولانا می‌تواند از برنامه‌های کوچک تا پلتفرم‌های بزرگ با میلیون‌ها کاربر را پشتیبانی کند. به عنوان مثال، اگر یک بازی بلاکچینی شروع به محبوبیت پیدا کند و تعداد بازیکنان آن از هزاران نفر به میلیون‌ها نفر برسد، شبکه سولانا می‌تواند این رشد را بدون مشکل جذب کند.

امنیت و مکانیزم‌های حفاظتی

امنیت یکی از اساسی‌ترین جنبه‌های هر بلاکچینی است و سولانا از چندین لایه امنیتی برای محافظت از شبکه و دارایی‌های کاربران استفاده می‌کند. اگرچه این شبکه با چالش‌هایی مانند خرابی‌های موقت مواجه شده، اما هیچ‌گاه مورد حمله موفق ۵۱٪ یا سرقت مستقیم از خود بلاکچین قرار نگرفته است.

مکانیزم اجماع سولانا که ترکیبی از Proof of History و Proof of Stake است، امنیت بالایی را فراهم می‌کند. برای حمله به شبکه، مهاجم باید کنترل بیش از ۳۳٪ از کل توکن‌های استیک شده را به دست آورد که با توجه به ارزش بالای SOL و توزیع گسترده آن، از نظر اقتصادی غیرممکن است.

تعداد ولیدیتورهای سولانا نیز به طور مداوم در حال افزایش است. در حال حاضر، بیش از ۲۰۰۰ ولیدیتور فعال در سراسر جهان وجود دارند که تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند. این توزیع جغرافیایی و سازمانی باعث می‌شود که شبکه در برابر سانسور و حملات متمرکز مقاوم باشد.

سولانا همچنین از رمزنگاری پیشرفته برای امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. تمام تراکنش‌ها با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری مدرن امضا می‌شوند و امکان جعل یا دستکاری آن‌ها وجود ندارد. کیف پول‌های سولانا نیز از استانداردهای امنیتی بالایی برخوردار هستند و از کلیدهای خصوصی کاربران به خوبی محافظت می‌کنند.

یکی از اقدامات امنیتی مهم، برنامه باگ بانتی (Bug Bounty) سولانا است که به امنیت‌پژوهان پاداش‌های سنگینی برای یافتن آسیب‌پذیری‌ها می‌دهد. این برنامه کمک کرده تا مشکلات بالقوه قبل از اینکه توسط مهاجمان سوءاستفاده شوند، شناسایی و رفع شوند. پاداش‌های این برنامه می‌تواند به صدها هزار دلار برسد که نشان‌دهنده اهمیت بالایی است که تیم سولانا برای امنیت قائل است.

غیرمتمرکزی و توزیع قدرت

غیرمتمرکزی یکی از اصول بنیادین فناوری بلاکچین است و سولانا تلاش کرده تا با حفظ سرعت و کارایی بالا، سطح مناسبی از غیرمتمرکزی را نیز حفظ کند. این موضوع همواره یکی از نقاط بحث‌برانگیز در مورد سولانا بوده است، زیرا برخی منتقدان معتقدند که نیازهای سخت‌افزاری بالا برای اجرای نودهای ولیدیتور، می‌تواند مانعی برای غیرمتمرکزی کامل باشد.

برای اجرای یک نود ولیدیتور در سولانا، نیاز به سخت‌افزار قدرتمندی است که شامل پردازنده‌های چند هسته‌ای، حافظه رم بالا و فضای ذخیره‌سازی SSD سریع می‌شود. این نیازها بیشتر از بسیاری از بلاکچین‌های دیگر است، اما دلیل آن نیز روشن است: برای پردازش ده‌ها هزار تراکنش در ثانیه، به منابع محاسباتی قوی نیاز است.

با این حال، سولانا در حال گسترش شبکه ولیدیتورهای خود است. ضریب ناکاموتو (Nakamoto Coefficient) که معیاری برای سنجش غیرمتمرکزی شبکه است، در سولانا به طور مداوم در حال بهبود است. این ضریب نشان می‌دهد که حداقل چند نهاد باید برای مختل کردن شبکه با هم همکاری کنند، و در سولانا این عدد در حال نزدیک شدن به شبکه‌های شناخته شده مانند اتریوم است.

توزیع جغرافیایی نودها نیز یک عامل مهم است. نودهای سولانا در بیش از ۵۰ کشور مختلف پراکنده شده‌اند که این پراکندگی، شبکه را در برابر سانسور محلی یا مشکلات زیرساختی منطقه‌ای مقاوم می‌کند. بنیاد سولانا نیز برنامه‌هایی برای تشویق راه‌اندازی نودها در مناطق کم‌برخوردار دارد تا توزیع جغرافیایی بیشتر بهبود یابد.

از نظر حاکمیت، سولانا به سمت مدل غیرمتمرکزتری حرکت می‌کند. تصمیمات مهم درباره به‌روزرسانی‌های شبکه و تغییرات پروتکل به طور فزاینده‌ای با مشارکت جامعه و ولیدیتورها گرفته می‌شود. این فرآیند به تدریج باعث می‌شود که قدرت از تیم اصلی به کل اکوسیستم منتقل شود.

سازگاری با Web3 و اکوسیستم غنی

یکی از نقاط قوت سولانا، سازگاری کامل آن با اصول Web3 و قابلیت پشتیبانی از انواع برنامه‌های غیرمتمرکز است. این پلتفرم طراحی شده تا نه تنها یک بلاکچین ساده، بلکه یک زیرساخت کامل برای اینترنت غیرمتمرکز آینده باشد.

سولانا از استانداردهای توکن مختلفی پشتیبانی می‌کند که امکان ایجاد انواع دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌آورد. SPL Token (Solana Program Library Token) استاندارد اصلی برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض مانند استیبل کوین‌ها یا توکن‌های پروژه‌هاست، در حالی که استانداردهای NFT امکان ساخت توکن‌های غیرقابل تعویض با متادیتای پیچیده را می‌دهند.

قابلیت همکاری (Interoperability) نیز یکی از ویژگی‌های کلیدی است. پل‌های مختلفی مانند Wormhole و Allbridge امکان انتقال دارایی‌ها بین سولانا و سایر بلاکچین‌ها را فراهم می‌کنند. این موضوع به کاربران اجازه می‌دهد تا از مزایای چند شبکه به طور همزمان بهره‌مند شوند.

ابزارهای توسعه‌دهندگی سولانا نیز بسیار پیشرفته و کاربرپسند هستند. Anchor Framework که محبوب‌ترین چارچوب برای ساخت برنامه‌های سولانا است، فرآیند توسعه را به طور قابل توجهی ساده‌تر می‌کند. همچنین، مستندات جامع و جامعه فعال توسعه‌دهندگان، به برنامه‌نویسان جدید کمک می‌کند تا به سرعت شروع به کار کنند.

اکوسیستم سولانا شامل صدها پروژه در حوزه‌های مختلف است: از صرافی‌های غیرمتمرکز گرفته تا پلتفرم‌های وام‌دهی، از بازارهای NFT تا بازی‌های پیچیده، و از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز تا سیستم‌های هویت دیجیتال. این تنوع نشان می‌دهد که سولانا می‌تواند نیازهای مختلف کاربران و توسعه‌دهندگان را برآورده کند و به عنوان یک پلتفرم همه‌منظوره عمل کند.

فناوری و مبانی فنی سولانا

قدرت واقعی سولانا در زیرساخت فنی پیشرفته و نوآورانه آن نهفته است که این بلاکچین را از رقبای خود متمایز می‌کند. معماری فنی سولانا بر پایه هشت نوآوری کلیدی بنا شده که هر کدام نقش مهمی در دستیابی به سرعت، کارایی و مقیاس‌پذیری بالا ایفا می‌کنند. درک این مفاهیم فنی نه تنها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش واقعی این پروژه را بشناسند، بلکه به توسعه‌دهندگان نیز بینش عمیق‌تری درباره چگونگی ساخت برنامه‌های کارآمد روی این پلتفرم می‌دهد. در این بخش به بررسی دقیق مهم‌ترین مؤلفه‌های فنی سولانا، از مکانیزم اجماع منحصر به فرد آن گرفته تا پروتکل‌های زیرساختی پیشرفته، خواهیم پرداخت.

Proof of History؛ نوآوری اصلی سولانا

Proof of History یا اثبات تاریخ، قلب تپنده فناوری سولانا و مهم‌ترین نوآوری این پروژه است که آن را از تمام بلاکچین‌های دیگر متمایز می‌کند. این مکانیزم در واقع یک ساعت رمزنگاری شده است که ترتیب زمانی رویدادها را بدون نیاز به هماهنگی بین نودها ثبت می‌کند. برای درک بهتر این مفهوم، باید به یکی از چالش‌های اساسی بلاکچین‌های سنتی نگاه کنیم.

در بلاکچین‌هایی مانند بیت‌کوین یا اتریوم، هنگامی که چندین تراکنش در زمان‌های نزدیک به یکدیگر ارسال می‌شوند، نودهای شبکه باید با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا بر سر ترتیب دقیق این تراکنش‌ها به توافق برسند. این فرآیند که شامل ارسال و دریافت پیام‌های متعدد بین نودهاست، زمان‌بر است و سرعت کل شبکه را محدود می‌کند.

Proof of History این مشکل را با ایجاد یک تابع رمزنگاری تأخیری قابل تأیید (Verifiable Delay Function) حل می‌کند. این تابع از الگوریتم SHA-256 استفاده می‌کند که خروجی هر مرحله به عنوان ورودی مرحله بعدی استفاده می‌شود. به این ترتیب، یک زنجیره بلندی از هش‌های مرتبط به هم ایجاد می‌شود که هر کدام نشان‌دهنده یک لحظه زمانی خاص هستند.

فرض کنید می‌خواهیم ثابت کنیم که عکسی در تاریخ ۱۵ فروردین ۱۴۰۴ گرفته شده است. در روش سنتی، باید به یک منبع قابل اعتماد مانند یک روزنامه یا سرویس تایم استمپ متکی باشیم. اما با Proof of History، می‌توانیم یک رشته منحصر به فرد ایجاد کنیم که ثابت کند این عکس در زمان خاصی وجود داشته، بدون نیاز به شخص ثالث.

در سولانا، یک نود به نام Leader در هر بازه زمانی، مسئول تولید این زنجیره زمانی است. این نود به طور مداوم هش‌های جدید تولید می‌کند و تراکنش‌ها را در نقاط خاصی از این زنجیره جاسازی می‌کند. از آنجا که تولید این هش‌ها به صورت ترتیبی انجام می‌شود و امکان محاسبه موازی آن‌ها وجود ندارد، این زنجیره به عنوان یک شاهد قابل اعتماد برای گذشت زمان عمل می‌کند.

نودهای دیگر شبکه می‌توانند صحت این زنجیره زمانی را به سرعت تأیید کنند. اگرچه تولید این زنجیره زمان‌بر است، اما تأیید آن بسیار سریع انجام می‌شود – شبیه به این که حل یک پازل سودوکو دشوار است، اما بررسی صحت پاسخ آن آسان. این ویژگی باعث می‌شود که نودها بتوانند بدون صرف زمان برای هماهنگی، به سرعت به اجماع برسند.

Proof of History در واقع مکانیزم اجماع نیست، بلکه یک ساعت رمزنگاری است که قبل از اجماع عمل می‌کند و کار اجماع را بسیار ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند. این نوآوری باعث شده که سولانا بتواند سرعت خود را بدون فداکردن امنیت افزایش دهد.

ترکیب Proof of History با Proof of Stake

اگرچه Proof of History قلب فناوری سولانا است، اما برای امنیت نهایی شبکه، سولانا از مکانیزم Proof of Stake نیز استفاده می‌کند. ترکیب این دو مکانیزم باعث شده که سولانا هم سریع و هم امن باشد. برای درک بهتر این ترکیب، باید نقش هر کدام را به طور جداگانه بررسی کنیم.

Proof of Stake در سولانا به این صورت عمل می‌کند که ولیدیتورها باید مقداری SOL را به عنوان وثیقه قفل کنند تا بتوانند در فرآیند اجماع شرکت کنند. هر چه یک ولیدیتور SOL بیشتری استیک کرده باشد، احتمال انتخاب او برای تولید بلوک‌های جدید بیشتر است. این مکانیزم انگیزه‌های اقتصادی قوی برای رفتار صادقانه ایجاد می‌کند، زیرا ولیدیتورهای متقلب ممکن است وثیقه خود را از دست بدهند.

در سولانا، نقش Leader که مسئول تولید زنجیره Proof of History است، به صورت چرخشی بین ولیدیتورها تغییر می‌کند. این چرخش بر اساس میزان استیک هر ولیدیتور تعیین می‌شود، به طوری که ولیدیتورهای بزرگ‌تر، بیشتر به عنوان Leader انتخاب می‌شوند. هر Leader برای مدت زمان کوتاهی (معمولاً چند ثانیه) این نقش را بر عهده دارد و سپس نوبت به Leader بعدی می‌رسد.

هنگامی که Leader یک بلوک تولید می‌کند، سایر ولیدیتورها آن را دریافت و تأیید می‌کنند. برای نهایی شدن یک بلوک، باید اکثریت قریب به اتفاق ولیدیتورها (بیش از ۶۶٪ بر اساس وزن استیک) آن را تأیید کنند. این فرآیند با استفاده از الگوریتمی به نام Tower BFT که نوعی بهبود یافته از الگوریتم‌های Byzantine Fault Tolerance است، انجام می‌شود.

Tower BFT از Proof of History استفاده می‌کند تا فرآیند رأی‌گیری را سریع‌تر کند. در الگوریتم‌های BFT سنتی، ولیدیتورها باید چندین دور پیام رد و بدل کنند تا به اجماع برسند. اما با وجود ساعت Proof of History، ولیدیتورها می‌توانند بر اساس این ساعت مشترک، تصمیمات خود را سریع‌تر اتخاذ کنند.

برای مثال، تصور کنید یک گروه از افراد می‌خواهند بر سر زمان ملاقات توافق کنند، اما ساعت مشترکی ندارند. آن‌ها باید مدت زیادی با یکدیگر صحبت کنند تا به توافق برسند. اما اگر همه یک ساعت دقیق و مشترک داشته باشند، توافق بسیار سریع‌تر انجام می‌شود. Proof of History دقیقاً این نقش را برای نودهای سولانا ایفا می‌کند.

پاداش‌های استیکینگ در سولانا نیز از طریق این مکانیزم توزیع می‌شوند. ولیدیتورهایی که بلوک‌ها را تولید و تأیید می‌کنند، از کارمزدهای تراکنش‌ها و تورم برنامه‌ریزی شده شبکه، پاداش دریافت می‌کنند. کاربران عادی نیز می‌توانند SOL خود را به ولیدیتورهای دلخواه واگذار کنند و از این پاداش‌ها بهره‌مند شوند.

معماری شبکه و لایه‌های مختلف

معماری سولانا به صورت لایه‌ای طراحی شده که هر لایه وظیفه خاصی را انجام می‌دهد. این طراحی ماژولار به شبکه اجازه می‌دهد تا بهینه‌سازی‌های مستقل در هر بخش انجام دهد و در عین حال، تمام اجزا به صورت یکپارچه کار کنند.

در پایین‌ترین سطح، لایه شبکه (Network Layer) قرار دارد که مسئول ارتباط بین نودهاست. این لایه از پروتکل‌های بهینه‌شده برای انتقال سریع داده استفاده می‌کند. یکی از نوآوری‌های این لایه، پروتکل Turbine است که انتشار بلوک‌ها را بسیار کارآمد می‌کند.

Turbine از مفهومی مشابه BitTorrent استفاده می‌کند. به جای اینکه Leader بلوک کامل را به تک‌تک نودها ارسال کند، بلوک را به بخش‌های کوچک تقسیم می‌کند و هر نود یک بخش دریافت می‌کند. سپس نودها این بخش‌ها را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. این روش مصرف پهنای باند را کاهش می‌دهد و سرعت انتشار را افزایش می‌دهد.

لایه بعدی، لایه اجماع (Consensus Layer) است که Tower BFT در آن قرار دارد. این لایه مسئول تأیید نهایی بلوک‌هاست و اطمینان می‌دهد که همه نودها بر سر وضعیت شبکه توافق دارند. با استفاده از Proof of History، این لایه می‌تواند به سرعت به اجماع برسد.

لایه اجرا (Execution Layer) مسئول پردازش تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند است. موتور Sealevel در این لایه قرار دارد که قابلیت پردازش موازی را فراهم می‌کند. Sealevel می‌تواند ده‌ها هزار قرارداد هوشمند را به صورت همزمان اجرا کند، برخلاف اتریوم که قراردادها را به صورت ترتیبی پردازش می‌کند.

برای درک بهتر، تصور کنید یک خط تولید کارخانه دارید. در روش سنتی، یک کارگر باید همه مراحل را برای یک محصول انجام دهد و سپس به محصول بعدی برود. اما در روش موازی، چندین کارگر می‌توانند همزمان روی محصولات مختلف کار کنند. Sealevel دقیقاً از این رویکرد استفاده می‌کند.

لایه ذخیره‌سازی (Storage Layer) نیز از فناوری Cloudbreak استفاده می‌کند که یک پایگاه داده افقی برای ذخیره حساب‌هاست. Cloudbreak داده‌ها را به صورت بهینه در حافظه و دیسک توزیع می‌کند تا دسترسی سریع به آن‌ها فراهم باشد. این سیستم می‌تواند میلیون‌ها حساب را به طور همزمان مدیریت کند.

Gulf Stream؛ حذف mempool و افزایش سرعت

یکی از نوآوری‌های جالب سولانا، پروتکل Gulf Stream است که رویکرد متفاوتی نسبت به مدیریت تراکنش‌ها دارد. در بلاکچین‌های سنتی، تراکنش‌هایی که کاربران ارسال می‌کنند، ابتدا وارد یک استخر موقت به نام mempool می‌شوند و در آنجا منتظر می‌مانند تا ماینرها یا ولیدیتورها آن‌ها را در بلوک بعدی قرار دهند.

این سیستم mempool چندین مشکل دارد. اول اینکه باعث تأخیر می‌شود، زیرا تراکنش‌ها باید منتظر بمانند تا نوبتشان فرا برسد. دوم اینکه در زمان‌های شلوغی، mempool پر می‌شود و کاربران باید کارمزد بیشتری پرداخت کنند تا تراکنششان اولویت بگیرد. سوم اینکه حجم زیادی از حافظه و منابع شبکه را اشغال می‌کند.

Gulf Stream این مشکل را با حذف کامل mempool حل کرده است. در سولانا، تراکنش‌ها مستقیماً به ولیدیتوری که قرار است در آینده نزدیک Leader شود، ارسال می‌شوند. از آنجا که با استفاده از Proof of History و چرخش Leader، می‌توان پیش‌بینی کرد که کدام ولیدیتور در چه زمانی Leader خواهد بود، تراکنش‌ها می‌توانند پیش از رسیدن نوبت آن Leader، به او ارسال شوند.

این Leader آینده می‌تواند شروع به پردازش و اجرای این تراکنش‌ها کند، حتی قبل از اینکه رسماً نوبت تولید بلوک او فرا برسد. به این ترتیب، زمانی که Leader می‌شود، بخش عمده‌ای از کار پردازش انجام شده و فقط نیاز است تراکنش‌ها را در بلوک قرار دهد و به شبکه ارسال کند.

این رویکرد مزایای متعددی دارد. اول اینکه زمان تأیید تراکنش‌ها را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. دوم اینکه نیاز به ذخیره تراکنش‌ها در mempool را از بین می‌برد و منابع شبکه را آزاد می‌کند. سوم اینکه باعث می‌شود کارمزدها پایدارتر باقی بمانند، چون رقابت شدید برای جای گرفتن در بلوک بعدی وجود ندارد.

برای مثال، تصور کنید یک رستوران شلوغ دارید که مشتریان باید در صف انتظار بمانند. در روش سنتی، همه در یک سالن انتظار جمع می‌شوند و باید نوبت خود را منتظر بمانند. اما با Gulf Stream، مشتریان می‌دانند که سر چه میزی در چه زمانی خالی می‌شود و می‌توانند سفارش خود را پیش از رسیدن به میز ثبت کنند. وقتی میز آماده شد، غذا نیز آماده است و فوراً سرو می‌شود.

Sealevel؛ پردازش موازی قراردادهای هوشمند

Sealevel یکی از پیشرفته‌ترین بخش‌های فناوری سولانا است که امکان اجرای همزمان هزاران قرارداد هوشمند را فراهم می‌کند. این موتور اجرا یکی از دلایل اصلی سرعت بالای سولانا و قابلیت پشتیبانی از برنامه‌های پیچیده است.

در بلاکچین‌های سنتی مانند اتریوم، قراردادهای هوشمند به صورت ترتیبی اجرا می‌شوند. یعنی اگر ده تراکنش در یک بلوک وجود داشته باشد، ابتدا تراکنش اول کامل اجرا می‌شود، سپس دومی و به همین ترتیب. این رویکرد ایمن است اما کند، زیرا از قدرت پردازشی موجود به طور کامل استفاده نمی‌کند.

Sealevel با استفاده از یک تکنیک هوشمند به نام “شناسایی وابستگی” (Dependency Detection)، تشخیص می‌دهد که کدام تراکنش‌ها می‌توانند به صورت مستقل اجرا شوند. اگر دو تراکنش به حساب‌ها یا داده‌های مشترکی دسترسی ندارند، می‌توانند به طور همزمان پردازش شوند.

برای مثال، فرض کنید ده نفر می‌خواهند در یک صرافی غیرمتمرکز معامله کنند. اگر هر کدام جفت ارزهای متفاوتی را معامله کنند (یکی SOL/USDC، دیگری ETH/USDT و غیره)، این تراکنش‌ها با یکدیگر تداخلی ندارند و می‌توانند همزمان اجرا شوند. Sealevel این تراکنش‌ها را شناسایی و به طور موازی پردازش می‌کند.

برای پیاده‌سازی این قابلیت، توسعه‌دهندگان باید در قراردادهای هوشمند خود، مشخص کنند که هر تراکنش به چه حساب‌هایی نیاز دارد. Sealevel با تحلیل این اطلاعات، گراف وابستگی تراکنش‌ها را ایجاد می‌کند و آن‌هایی که مستقل هستند را به صورت موازی اجرا می‌کند.

این رویکرد به ویژه برای برنامه‌های DeFi بسیار مفید است. در یک پلتفرم معاملاتی پرحجم، ممکن است هزاران سفارش در ثانیه ثبت شود. اگر این سفارش‌ها به صورت ترتیبی پردازش شوند، شبکه به سرعت مسدود می‌شود. اما با Sealevel، بسیاری از این سفارش‌ها می‌توانند همزمان اجرا شوند که سرعت را چندین برابر افزایش می‌دهد.

مقایسه عملکرد Sealevel با سیستم‌های ترتیبی نشان می‌دهد که در شرایط ایده‌آل، پردازش موازی می‌تواند سرعت را تا ده‌ها برابر افزایش دهد. البته در عمل، میزان بهبود به نوع برنامه و الگوی تراکنش‌ها بستگی دارد، اما حتی در بدترین حالت، Sealevel عملکرد قابل قبولی دارد.

Cloudbreak؛ پایگاه داده افقی

Cloudbreak سیستم ذخیره‌سازی افقی سولانا است که برای مدیریت میلیون‌ها حساب کاربری و وضعیت قراردادهای هوشمند طراحی شده است. در بلاکچین‌ها، نگهداری و دسترسی سریع به داده‌ها یکی از چالش‌های مهم است، به ویژه وقتی که تعداد حساب‌ها و حجم داده‌ها به طور مداوم در حال افزایش است.

در سیستم‌های ذخیره‌سازی سنتی، داده‌ها به صورت عمودی (Vertical) ذخیره می‌شوند، یعنی در یک سرور یا دیسک قرار می‌گیرند. این رویکرد محدودیت دارد، زیرا با رشد داده‌ها، باید سخت‌افزار قوی‌تری استفاده کرد که هزینه‌بر و در نهایت محدود است.

Cloudbreak از رویکرد افقی (Horizontal) استفاده می‌کند که در آن داده‌ها بین چندین دیسک یا سرور توزیع می‌شوند. این روش مقیاس‌پذیری بهتری دارد، زیرا با افزودن دیسک یا سرور بیشتر، ظرفیت ذخیره‌سازی و سرعت دسترسی افزایش می‌یابد.

Cloudbreak از یک ساختار داده بهینه‌شده استفاده می‌کند که به آن Memory-Mapped Files می‌گویند. این تکنیک به سیستم عامل اجازه می‌دهد که داده‌های روی دیسک را به گونه‌ای مدیریت کند که انگار در حافظه RAM هستند. این کار دسترسی به داده‌ها را بسیار سریع می‌کند.

علاوه بر این، Cloudbreak از indexing هوشمند استفاده می‌کند تا بتواند به سرعت حساب‌ها یا داده‌های خاص را پیدا کند. هنگامی که یک تراکنش نیاز به خواندن یا نوشتن روی یک حساب دارد، Cloudbreak می‌تواند در میلی‌ثانیه آن حساب را پیدا و در دسترس قرار دهد.

یکی از چالش‌های مهم در سیستم‌های ذخیره‌سازی بلاکچین، حجم رو به رشد داده‌هاست. با گذشت زمان، تاریخچه کامل تراکنش‌ها و وضعیت‌های قبلی باید ذخیره شوند. Cloudbreak با استفاده از تکنیک‌های فشرده‌سازی و آرشیو کردن داده‌های قدیمی، این مشکل را مدیریت می‌کند. داده‌های کمتر استفاده شده به ذخیره‌سازی کندتر اما ارزان‌تر منتقل می‌شوند، در حالی که داده‌های فعال در ذخیره‌سازی سریع باقی می‌مانند.

زبان برنامه‌نویسی و ابزارهای توسعه

سولانا از زبان‌های برنامه‌نویسی سیستمی مانند Rust، C و C++ برای نوشتن قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. این انتخاب به دلایل مهمی صورت گرفته که بر عملکرد و امنیت تأثیر می‌گذارد.

Rust زبان اصلی توسعه در سولانا است و مزایای متعددی دارد. این زبان هم سرعت اجرای بالایی مانند C++ دارد و هم ایمنی حافظه را تضمین می‌کند. یکی از مشکلات رایج در برنامه‌نویسی سیستمی، خطاهای مربوط به مدیریت حافظه است که می‌تواند منجر به آسیب‌پذیری‌های امنیتی شود. Rust با سیستم نوآورانه خود، این دسته از خطاها را در زمان کامپایل شناسایی و جلوگیری می‌کند.

برای توسعه‌دهندگان، فریمورک Anchor بسیار محبوب است. Anchor بسیاری از پیچیدگی‌های برنامه‌نویسی روی سولانا را ساده می‌کند و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا روی منطق برنامه خود تمرکز کنند، نه جزئیات فنی سطح پایین. این فریمورک شامل ابزارهایی برای تست، استقرار و مدیریت قراردادهای هوشمند است.

تحلیل قیمت و عملکرد بازار سولانا

بررسی عملکرد قیمتی و وضعیت بازار سولانا برای هر سرمایه‌گذار و علاقه‌مند به این اکوسیستم ضروری است. قیمت سولانا در طول سال‌های مختلف نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده که هر کدام داستان خاص خود را روایت می‌کنند – از رشد سریع در دوره صعودی بازار گرفته تا افت شدید در دوران رکود، و بازگشت قدرتمند در سال‌های اخیر. درک این روندها، شناخت عوامل مؤثر بر قیمت و تحلیل معیارهای کلیدی بازار، به ما کمک می‌کند تا تصویر واقعی‌تری از جایگاه سولانا در دنیای ارزهای دیجیتال به دست آوریم. در این بخش به بررسی جامع وضعیت قیمتی، عملکرد تاریخی، معیارهای مهم بازار و مقایسه با سایر پروژه‌های مشابه خواهیم پرداخت.

قیمت فعلی و آمار کلیدی

قیمت سولانا در زمان نگارش این مقاله (اکتبر ۲۰۲۵) نوسانات خاص خود را دارد که برای درک وضعیت فعلی بازار، بررسی چند معیار کلیدی ضروری است. قیمت لحظه‌ای SOL نشان‌دهنده تقاضا و عرضه آنی در بازار است، اما برای تحلیل دقیق‌تر باید به معیارهای دیگری نیز توجه کرد.

ارزش بازار (Market Cap) سولانا یکی از مهم‌ترین شاخص‌هاست که جایگاه این پروژه را در بین سایر ارزهای دیجیتال مشخص می‌کند. این عدد از ضرب تعداد توکن‌های در گردش در قیمت فعلی به دست می‌آید و نشان‌دهنده ارزش کل اقتصادی پروژه است. سولانا معمولاً در رده پنج تا ده ارز دیجیتال برتر از نظر ارزش بازار قرار دارد که نشان‌دهنده جایگاه قوی آن در صنعت است.

حجم معاملات ۲۴ ساعته یکی دیگر از معیارهای مهم است که نشان می‌دهد چه میزان نقدینگی در بازار سولانا وجود دارد. حجم معاملات بالا به معنای نقدینگی خوب و امکان خرید و فروش آسان است، در حالی که حجم پایین می‌تواند نشان‌دهنده کاهش علاقه یا دوره رکود باشد. سولانا معمولاً حجم معاملات قابل توجهی دارد که آن را به یکی از فعال‌ترین بازارها تبدیل می‌کند.

نسبت حجم به ارزش بازار (Volume/Market Cap Ratio) نیز شاخص مفیدی است. اگر این نسبت بالا باشد، نشان‌دهنده فعالیت معاملاتی زیاد نسبت به اندازه بازار است که می‌تواند به دلیل نوسانات بالا یا جریان‌های قوی خرید و فروش باشد.

عرضه در گردش (Circulating Supply) و عرضه کل (Total Supply) نیز باید مورد توجه قرار گیرند. در حال حاضر تعداد قابل توجهی از توکن‌های SOL در گردش است و با توجه به مکانیزم تورمی کنترل شده سولانا، این عدد به تدریج افزایش می‌یابد، اگرچه بخشی از کارمزدهای شبکه سوزانده می‌شود که اثر تورمی را کاهش می‌دهد.

نسبت خرید به فروش (Buy/Sell Ratio) در صرافی‌های مختلف نیز می‌تواند نشان‌دهنده احساسات بازار باشد. اگر خریداران بیشتر از فروشندگان باشند، معمولاً قیمت فشار صعودی دارد و بالعکس.

تاریخچه قیمت و رکوردهای مهم

سولانا از زمان راه‌اندازی عمومی خود در سال ۲۰۲۰، مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده است. درک این مسیر به ما کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری بازار و واکنش قیمت به رویدادهای مختلف را بهتر بشناسیم.

در ابتدای راه‌اندازی عمومی در اوایل سال ۲۰۲۰، قیمت SOL در محدوده ۰.۵ تا ۱ دلار بود. این دوره زمانی بود که پروژه تازه شروع به کار کرده بود و هنوز شناخت عمومی نداشت. تنها تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران اولیه و علاقه‌مندان به فناوری بلاکچین به سولانا توجه داشتند.

در اواخر سال ۲۰۲۰ و اوایل ۲۰۲۱، با رشد کلی بازار کریپتو و معرفی پروژه‌های DeFi روی سولانا، قیمت شروع به رشد کرد و به محدوده ۱۰ تا ۲۰ دلار رسید. این دوره زمانی بود که اکوسیستم سولانا شروع به رشد واقعی کرد و توجه جامعه کریپتو را جلب کرد.

تابستان و پاییز ۲۰۲۱ دوره طلایی سولانا بود. در این مدت، با رشد چشمگیر اکوسیستم NFT، راه‌اندازی پروژه‌های موفق، و ورود سرمایه‌های کلان، قیمت SOL رشد نمایی پیدا کرد. در سپتامبر ۲۰۲۱، سولانا به بالاترین قیمت تاریخی خود (ATH) در حدود ۲۶۰ دلار رسید. این رشد باعث شد که سولانا به چهارمین ارز دیجیتال بزرگ از نظر ارزش بازار تبدیل شود.

اما این روند صعودی ادامه نیافت. در اواخر ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲، با شروع بازار نزولی کلی کریپتو و وقوع چند خرابی شبکه سولانا، قیمت شروع به کاهش کرد. تا اواسط سال ۲۰۲۲، قیمت به حدود ۳۰ تا ۴۰ دلار رسیده بود که نزدیک به ۸۵ درصد کاهش نسبت به ATH بود.

نقطه عطف بعدی، سقوط FTX در نوامبر ۲۰۲۲ بود. از آنجا که سام بنکمن-فرید و FTX از حامیان بزرگ سولانا بودند و مقدار قابل توجهی SOL در اختیار داشتند، سقوط FTX فشار شدیدی بر قیمت سولانا وارد کرد. قیمت SOL به پایین‌ترین حد خود در این دوره یعنی حدود ۸ تا ۱۰ دلار رسید که بیش از ۹۶ درصد کاهش نسبت به ATH بود. بسیاری فکر می‌کردند که سولانا دیگر قادر به بازگشت نیست.

اما سولانا در سال ۲۰۲۳ بازگشت شگفت‌انگیزی داشت. با بهبود وضعیت کلی بازار، رشد اکوسیستم و معرفی پروژه‌های جدید، قیمت به تدریج افزایش یافت. تا پایان سال ۲۰۲۳، SOL توانست به محدوده ۱۰۰ دلار بازگردد که بیش از ده برابر رشد نسبت به کف قیمت بود.

در سال ۲۰۲۴، سولانا همچنان روند صعودی خود را حفظ کرد و در برخی دوره‌ها به قیمت‌های بالاتر از ۱۵۰ دلار رسید. این بازگشت نشان داد که سولانا نه تنها زنده مانده، بلکه قوی‌تر از قبل بازگشته است.

جدول زیر خلاصه‌ای از نقاط مهم قیمتی سولانا را نشان می‌دهد:

عملکرد در بازه‌های زمانی مختلف

برای درک بهتر روند قیمتی سولانا، بررسی عملکرد در بازه‌های زمانی مختلف مفید است. این تحلیل به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا الگوهای کوتاه‌مدت و بلندمدت را تشخیص دهند.

عملکرد هفتگی معمولاً نشان‌دهنده واکنش بازار به اخبار فوری و تحولات کوتاه‌مدت است. سولانا به دلیل نقدینگی بالا و حجم معاملات قابل توجه، معمولاً در بازه‌های کوتاه‌مدت نوسانات ۵ تا ۱۵ درصدی را تجربه می‌کند. این نوسانات می‌توانند ناشی از اخبار پروژه، تحولات کلی بازار کریپتو، یا رویدادهای خاص اکوسیستم باشند.

عملکرد ماهانه تصویر واضح‌تری از روند میان‌مدت ارائه می‌دهد. در دوره‌های صعودی بازار، سولانا معمولاً رشد ماهانه ۲۰ تا ۵۰ درصدی را تجربه کرده، در حالی که در دوره‌های نزولی، افت‌های مشابهی نیز داشته است. بررسی عملکرد ماهانه به شناسایی روندهای قوی و نقاط بازگشت کمک می‌کند.

عملکرد سالانه نشان‌دهنده موفقیت بلندمدت پروژه است. در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، سولانا رشد چند صد درصدی داشت که یکی از بهترین عملکردها در کل بازار کریپتو بود. در سال ۲۰۲۲ با بازار نزولی، عملکرد منفی بود، اما در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، دوباره رشد قوی را تجربه کرد.

مقایسه عملکرد سولانا با بیت‌کوین و اتریوم نیز جالب است. سولانا به دلیل نوپا بودن و پتانسیل رشد بالاتر، معمولاً نوسانات بیشتری نسبت به این دو دارد. در دوره‌های صعودی، رشد آن معمولاً بیشتر از بیت‌کوین و اتریوم است، اما در دوره‌های نزولی، افت آن نیز شدیدتر است. این ویژگی سولانا را به یک دارایی پرریسک اما با بازده بالقوه بالا تبدیل می‌کند.

بتا (Beta) سولانا نسبت به بیت‌کوین معمولاً بالاتر از ۱ است، که به معنای آن است که حرکات قیمتی سولانا شدیدتر از بیت‌کوین هستند. برای مثال، اگر بیت‌کوین ۱۰ درصد رشد کند، ممکن است سولانا ۱۵ تا ۲۰ درصد رشد کند، و بالعکس در زمان ریزش.

همبستگی (Correlation) قیمت سولانا با بازار کلی کریپتو معمولاً بالا است، به ویژه با بیت‌کوین و اتریوم. این به این معنی است که روند کلی بازار تأثیر قابل توجهی بر قیمت سولانا دارد. با این حال، رویدادهای خاص سولانا می‌توانند باعث انحراف از این همبستگی شوند.

مقایسه با رکوردهای تاریخی

مقایسه قیمت فعلی سولانا با رکوردهای تاریخی آن، دیدگاه مفیدی درباره پتانسیل رشد یا ریسک سقوط ارائه می‌دهد. فاصله قیمت فعلی تا ATH (بالاترین قیمت تاریخی) نشان می‌دهد که چقدر فضا برای رشد وجود دارد یا چقدر قیمت از اوج خود فاصله گرفته است.

در زمان نگارش این مقاله، اگر قیمت سولانا فرضاً ۱۲۰ دلار باشد، فاصله آن تا ATH (۲۶۰ دلار) حدود ۵۴ درصد است. این به معنای آن است که برای بازگشت به رکورد قبلی، قیمت باید بیش از دو برابر شود. برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، این می‌تواند فرصت رشد قابل توجهی باشد، مشروط بر اینکه اکوسیستم به رشد خود ادامه دهد.

مقایسه با ATL (پایین‌ترین قیمت تاریخی) نیز جالب است. اگر پایین‌ترین قیمت در دوره اخیر ۸ دلار بوده باشد، قیمت فعلی ۱۵ برابر بیشتر است که نشان‌دهنده بازگشت قدرتمند از کف قیمت است. این رشد چشمگیر نشان می‌دهد که سولانا توانسته بدترین دوران خود را پشت سر بگذارد.

نسبت قیمت فعلی به میانگین متحرک ۲۰۰ روزه (MA200) یکی از شاخص‌های تکنیکال مهم است. اگر قیمت بالاتر از MA200 باشد، معمولاً نشان‌دهنده روند صعودی است و اگر پایین‌تر باشد، ممکن است روند نزولی یا تثبیت ادامه داشته باشد. سولانا در دوره‌های مختلف، هر دو حالت را تجربه کرده است.

درصد تغییر از ATH یک معیار مهم برای ارزیابی ریسک و فرصت است. ارزهای دیجیتالی که بیش از ۹۰ درصد از ATH خود فاصله دارند، معمولاً ریسک بالایی دارند (احتمال شکست پروژه بالاتر است) اما اگر پروژه زنده بماند، پتانسیل رشد زیادی نیز دارند. سولانا پس از سقوط به ۹۶ درصد زیر ATH، توانست بازگشت قوی داشته باشد.

شاخص‌های on-chain و معیارهای شبکه

علاوه بر قیمت، معیارهای on-chain و شاخص‌های شبکه نیز اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت و فعالیت اکوسیستم سولانا ارائه می‌دهند. این معیارها اغلب پیش‌بینی‌کننده‌های بهتری برای روند بلندمدت قیمت نسبت به تحلیل تکنیکال ساده هستند.

تعداد آدرس‌های فعال روزانه نشان‌دهنده میزان استفاده واقعی از شبکه است. سولانا در دوره‌های اوج خود، میلیون‌ها آدرس فعال روزانه داشته که نشان می‌دهد کاربران واقعی در حال استفاده از شبکه هستند، نه صرفاً سفته‌بازان. رشد مستمر این عدد معمولاً نشانه خوبی برای آینده قیمت است.

تعداد تراکنش‌های روزانه یکی دیگر از شاخص‌های مهم است. سولانا به دلیل کارمزد پایین، معمولاً تعداد بسیار زیادی تراکنش دارد که گاهی از اتریوم نیز بیشتر می‌شود. البته باید توجه داشت که نه همه این تراکنش‌ها با ارزش یکسانی هستند – برخی ممکن است تراکنش‌های اسپم یا بات باشند.

ارزش کل قفل شده (TVL) در پروتکل‌های DeFi سولانا نشان‌دهنده میزان سرمایه‌ای است که در اکوسیستم قفل شده است. TVL بالاتر معمولاً با قیمت بالاتر همراه است، زیرا نشان می‌دهد که کاربران به پلتفرم اعتماد دارند و دارایی‌های خود را در آن نگه می‌دارند. سولانا در اوج خود TVL بیش از ۱۰ میلیارد دلار داشته و پس از دوره رکود، دوباره در حال رشد است.

نسبت NVT (Network Value to Transactions) که ارزش بازار را به حجم تراکنش‌ها تقسیم می‌کند، نشان می‌دهد که آیا قیمت فعلی توجیه‌پذیر است یا خیر. NVT پایین می‌تواند نشان دهد که شبکه ارزش‌گذاری کمتری نسبت به فعالیتش دارد و بالعکس.

نسبت SOL استیک شده به کل عرضه نیز معیار مهمی است. درصد بالای استیکینگ نشان می‌دهد که دارندگان به پروژه اعتقاد دارند و قصد نگهداری بلندمدت دارند. این موضوع معمولاً فشار فروش را کاهش می‌دهد و به قیمت کمک می‌کند.

میانگین اندازه تراکنش‌ها نیز جالب است. اگر میانگین ارزش تراکنش‌ها بالا باشد، نشان می‌دهد که کاربران برای انتقال مقادیر قابل توجه از شبکه استفاده می‌کنند که نشانه اعتماد است. اگر این عدد پایین باشد، ممکن است بیشتر تراکنش‌ها مربوط به فعالیت‌های کوچک یا بات‌ها باشد.

تعداد توسعه‌دهندگان فعال در اکوسیستم نیز یک شاخص بلندمدت مهم است. اکوسیستم‌هایی که توسعه‌دهندگان بیشتری دارند، معمولاً رشد پایدارتری تجربه می‌کنند. سولانا یکی از فعال‌ترین اکوسیستم‌ها از نظر تعداد توسعه‌دهندگان است که نشانه خوبی برای آینده است.

تعداد پروژه‌های جدید راه‌اندازی شده هر ماه نیز نشان‌دهنده سلامت اکوسیستم است. رشد مستمر تعداد dApp ها و پروژه‌های جدید نشان می‌دهد که سولانا همچنان جذاب است و جامعه توسعه‌دهندگان در حال گسترش است.

عوامل مؤثر بر قیمت سولانا

قیمت سولانا تحت تأثیر مجموعه پیچیده‌ای از عوامل داخلی و خارجی قرار دارد که درک آن‌ها برای هر سرمایه‌گذار یا علاقه‌مند به این اکوسیستم ضروری است. برخلاف دارایی‌های سنتی که عوامل تأثیرگذار بر آن‌ها نسبتاً محدود و قابل پیش‌بینی هستند، قیمت ارزهای دیجیتال و به ویژه سولانا تحت تأثیر طیف گسترده‌ای از متغیرها – از تحولات فنی و رشد اکوسیستم گرفته تا احساسات بازار و رویدادهای کلان اقتصادی – قرار می‌گیرد. شناخت این عوامل و نحوه تعامل آن‌ها با یکدیگر، به ما کمک می‌کند تا نوسانات قیمتی را بهتر درک کنیم و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم. در این بخش به بررسی دقیق مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت سولانا خواهیم پرداخت.

رشد اکوسیستم و تعداد پروژه‌ها

یکی از اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت سولانا، سلامت و رشد اکوسیستم آن است. تعداد پروژه‌های فعال، کیفیت آن‌ها و میزان استفاده کاربران از این پروژه‌ها، نقش تعیین‌کننده‌ای در ارزش‌گذاری سولانا دارند. هر چه اکوسیستم غنی‌تر و متنوع‌تر باشد، تقاضا برای توکن SOL نیز افزایش می‌یابد.

راه‌اندازی پروژه‌های موفق DeFi می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر قیمت داشته باشد. زمانی که پلتفرم‌هایی مانند Raydium یا Jupiter حجم معاملات بالایی را ثبت می‌کنند، نه تنها نشان‌دهنده استفاده واقعی از شبکه است، بلکه باعث افزایش تقاضا برای SOL نیز می‌شود، چون کاربران برای تعامل با این پروژه‌ها به SOL نیاز دارند. هر پروژه DeFi موفق، حلقه مثبتی ایجاد می‌کند: کاربران بیشتر → تقاضای بیشتر برای SOL → قیمت بالاتر → توجه بیشتر به اکوسیستم → ورود پروژه‌های جدید.

بازار NFT نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. دوره‌هایی که بازار NFT سولانا رونق دارد، معمولاً با افزایش قیمت SOL همراه است. زمانی که کلکسیون‌های محبوب عرضه می‌شوند و حجم معاملات در بازارهایی مانند Magic Eden افزایش می‌یابد، تقاضا برای SOL به شدت بالا می‌رود. برای مثال، در دوره اوج NFT های سولانا در اواخر ۲۰۲۳، با عرضه پروژه‌های محبوب، قیمت SOL رشد قابل توجهی داشت.

پروژه‌های GameFi نیز می‌توانند محرک رشد قیمت باشند. بازی‌هایی که تعداد زیادی کاربر فعال جذب می‌کنند و اقتصاد درون بازی قوی دارند، تقاضای مستمری برای SOL ایجاد می‌کنند. زمانی که یک بازی محبوب بر روی سولانا راه‌اندازی می‌شود، معمولاً موج جدیدی از کاربران وارد اکوسیستم می‌شوند که باید SOL خریداری کنند.

تعداد کیف پول‌های فعال یکی از شاخص‌های کلیدی رشد اکوسیستم است. افزایش مستمر تعداد کاربران جدید نشان می‌دهد که پذیرش در حال گسترش است. اگر این رشد ارگانیک باشد (نه ناشی از ایردراپ یا کمپین‌های موقت)، تأثیر مثبت بلندمدتی بر قیمت دارد.

یکپارچگی با پروژه‌های بزرگ سنتی نیز مهم است. زمانی که برندهای شناخته شده یا شرکت‌های بزرگ تصمیم می‌گیرند از سولانا برای پروژه‌های خود استفاده کنند، اعتبار اکوسیستم افزایش می‌یابد. برای مثال، ورود برندهای معتبر به حوزه NFT روی سولانا یا استفاده شرکت‌های پرداخت از این شبکه، معمولاً با واکنش مثبت قیمتی همراه است.

نرخ حفظ پروژه‌ها (Retention Rate) نیز اهمیت دارد. اگر پروژه‌هایی که روی سولانا راه‌اندازی می‌شوند، فعال و موفق باقی بمانند، نشان‌دهنده محیط سالمی برای توسعه‌دهندگان است. برعکس، اگر بسیاری از پروژه‌ها به سرعت متروک شوند، می‌تواند نشانه‌ای منفی باشد.

حجم تراکنش‌ها و ارزش قفل شده (TVL)

حجم تراکنش‌ها و ارزش کل قفل شده در پروتکل‌های DeFi، دو معیار حیاتی هستند که نشان می‌دهند چقدر از شبکه سولانا استفاده واقعی می‌شود. این معیارها ارتباط مستقیمی با تقاضای اساسی برای توکن SOL دارند و می‌توانند پیش‌بینی‌کننده‌های خوبی برای روند قیمت باشند.

تعداد تراکنش‌های روزانه شبکه سولانا یکی از بالاترین ارقام در بین تمام بلاکچین‌هاست. در برخی روزها، سولانا رکوردهایی بیش از ۱۰۰ میلیون تراکنش در روز ثبت کرده است. البته باید توجه داشت که تمام این تراکنش‌ها با ارزش یکسانی نیستند – برخی ممکن است مربوط به بات‌ها یا فعالیت‌های خودکار باشند. با این حال، رشد مستمر تراکنش‌های با ارزش (مانند معاملات بزرگ، تراکنش‌های DeFi و انتقال NFT ها) نشان‌دهنده استفاده واقعی است.

کیفیت تراکنش‌ها به اندازه کمیت آن‌ها مهم است. تراکنش‌هایی که ارزش اقتصادی بالایی دارند – مانند معاملات میلیونی در صرافی‌های غیرمتمرکز، انتقال مبالغ کلان بین کیف پول‌ها، یا تسویه‌حساب‌های DeFi – نشان می‌دهند که شبکه برای موارد مهم استفاده می‌شود. افزایش نسبت این نوع تراکنش‌ها معمولاً با رشد قیمت همراه است.

TVL (Total Value Locked) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت اکوسیستم DeFi است. این عدد نشان می‌دهد چه مقدار دارایی در پروتکل‌های مختلف قفل شده است. TVL بالاتر به معنای اعتماد بیشتر کاربران و سرمایه‌گذاران به اکوسیستم است. سولانا در اوج خود TVL بیش از ۱۰ میلیارد دلار داشت و پس از دوره رکود، به تدریج در حال بازیابی است.

رشد TVL معمولاً با رشد قیمت SOL همبستگی مثبت دارد. زمانی که کاربران دارایی‌های بیشتری را در پروتکل‌های سولانا قفل می‌کنند، نه تنها نشان‌دهنده اعتماد است، بلکه تقاضای مستقیم برای SOL نیز ایجاد می‌کند (زیرا بسیاری از پروتکل‌ها نیاز به SOL به عنوان وثیقه یا نقدینگی دارند). همچنین، TVL بالا نشان می‌دهد که سرمایه در اکوسیستم قفل شده و فشار فروش کمتری وجود دارد.

نسبت TVL به ارزش بازار (TVL/Market Cap Ratio) نیز معیار مفیدی است. اگر این نسبت پایین باشد، ممکن است نشان دهد که پروژه ارزش‌گذاری بیش از حد دارد نسبت به استفاده واقعی. اگر نسبت بالا باشد، می‌تواند نشان‌دهنده ارزش‌گذاری کمتر از حد باشد و فرصت سرمایه‌گذاری خوبی را نشان دهد.

حجم معاملات DEX در سولانا نیز شاخص مهمی است. صرافی‌های غیرمتمرکز مانند Raydium، Orca و Jupiter حجم معاملات روزانه قابل توجهی دارند. افزایش این حجم نشان می‌دهد که کاربران به طور فعال در حال معامله هستند و از نقدینگی اکوسیستم استفاده می‌کنند. رشد مستمر حجم معاملات DEX معمولاً پیش‌بینی‌کننده رشد قیمت است.

فعالیت استخرهای نقدینگی نیز اهمیت دارد. استخرهای نقدینگی با حجم بالا نشان می‌دهند که بازار عمیق است و امکان معاملات بزرگ بدون لغزش قیمت زیاد وجود دارد. این موضوع برای جذب سرمایه‌گذاران نهادی که نیاز به نقدینگی بالا دارند، حیاتی است.

مشکلات فنی و پایداری شبکه

یکی از عوامل منفی که می‌تواند بر قیمت سولانا تأثیر بگذارد، مشکلات فنی و خرابی‌های شبکه است. سولانا در گذشته چندین بار با خرابی‌های موقت مواجه شده که هر بار واکنش منفی بازار را به دنبال داشته است. این موضوع یکی از بحث‌برانگیزترین جنبه‌های این پروژه است.

خرابی‌های شبکه در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ چندین بار رخ داد. برخی از این خرابی‌ها چند ساعته بودند و برخی دیگر تا ۱۷ ساعت طول کشیدند. هر بار که شبکه متوقف می‌شود، اعتماد کاربران و سرمایه‌گذاران خدشه‌دار می‌شود و قیمت تحت فشار قرار می‌گیرد. خرابی سپتامبر ۲۰۲۱ که دقیقاً در زمان اوج قیمت سولانا رخ داد، یکی از عوامل شروع روند نزولی بود.

دلایل این خرابی‌ها معمولاً ازدحام شدید شبکه بوده است. زمانی که تعداد تراکنش‌ها به طور ناگهانی افزایش پیدا می‌کند (مثلاً به دلیل یک پروژه محبوب NFT یا یک رویداد خاص)، شبکه قادر به مدیریت حجم نبوده و به حالت تعلیق درمی‌آید. این مشکل نشان‌دهنده چالش‌هایی در مقیاس‌پذیری عملی است، هرچند که سولانا از نظر تئوری ظرفیت بسیار بالایی دارد.

واکنش تیم سولانا به این مشکلات نیز در قیمت تأثیرگذار بوده است. خوشبختانه، تیم توسعه هر بار به سرعت مشکل را شناسایی، رفع و به‌روزرسانی‌های لازم را منتشر کرده است. شفافیت آن‌ها در گزارش مشکلات و اقدامات اصلاحی، کمک کرده تا اعتماد تا حد زیادی حفظ شود. با این حال، هر خرابی جدید، خاطره خرابی‌های قبلی را زنده می‌کند و فشار فروش ایجاد می‌کند.

از اواخر سال ۲۰۲۲، با بهبودهای فنی و معرفی نسخه‌های جدید نرم‌افزار، پایداری شبکه به طور قابل توجهی بهبود یافته است. خرابی‌های بزرگ به ندرت رخ می‌دهند و حتی در زمان‌های اوج فعالیت، شبکه عملکرد بهتری دارد. این بهبود یکی از دلایل بازگشت اعتماد و رشد قیمت در سال‌های اخیر بوده است.

معرفی Firedancer، کلاینت جدید و مستقل برای سولانا که توسط Jump Crypto توسعه داده می‌شود، انتظار می‌رود که پایداری را بیشتر بهبود بخشد. این کلاینت با معماری متفاوت، قرار است کارایی و مقاومت شبکه در برابر خرابی را افزایش دهد. اعلام پیشرفت در توسعه Firedancer معمولاً با واکنش مثبت قیمت همراه است.

تصور کلی بازار از قابلیت اطمینان سولانا نیز مهم است. اگر سولانا بتواند دوره طولانی بدون خرابی را پشت سر بگذارد، به تدریج این تصور که “سولانا مرتب خراب می‌شود” از بین می‌رود و سرمایه‌گذاران بیشتری جذب می‌شوند. برعکس، هر خرابی جدید می‌تواند این تصور منفی را تقویت کند.

رقابت با اتریوم و سایر بلاکچین‌ها

موقعیت رقابتی سولانا در برابر سایر بلاکچین‌های لایه یک، به ویژه اتریوم، نقش مهمی در تعیین قیمت آن دارد. سرمایه‌گذاران به طور مستمر این پلتفرم‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و سرمایه خود را به جایی که پتانسیل بهتری می‌بینند، منتقل می‌کنند.

رقابت با اتریوم یکی از داستان‌های اصلی سولانا است. اتریوم به عنوان پادشاه بلاکچین‌های قراردادهای هوشمند، بزرگ‌ترین اکوسیستم و بیشترین TVL را دارد. سولانا با تمرکز بر سرعت و کارمزد پایین، تلاش می‌کند بخشی از بازار اتریوم را به خود جذب کند. زمانی که کارمزدهای اتریوم افزایش می‌یابد (مانند دوره‌های ازدحام شبکه)، معمولاً کاربران و پروژه‌ها به سمت جایگزین‌هایی مانند سولانا می‌روند که می‌تواند تقاضا و قیمت SOL را افزایش دهد.

مهاجرت پروژه‌ها از اتریوم به سولانا نیز تأثیرگذار است. زمانی که پروژه‌های موفق تصمیم می‌گیرند نسخه سولانا خود را راه‌اندازی کنند یا کاملاً به سولانا منتقل شوند، نشان می‌دهد که توسعه‌دهندگان ارزش و مزایای سولانا را می‌بینند. برای مثال، برخی پروژه‌های NFT که ابتدا روی اتریوم بودند، به دلیل کارمزدهای بالا، نسخه سولانا خود را راه‌اندازی کردند.

رقابت با سایر بلاکچین‌های سریع مانند Avalanche، Polygon، BNB Chain و Near نیز وجود دارد. هر کدام از این پلتفرم‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. موفقیت یا شکست این رقبا می‌تواند بر سولانا نیز تأثیر بگذارد. اگر یکی از رقبا با مشکل بزرگی مواجه شود، ممکن است سرمایه به سمت سولانا سرازیر شود. برعکس، اگر رقیب جدیدی با فناوری برتر ظهور کند، می‌تواند فشار بر قیمت سولانا وارد کند.

سهم بازار (Market Share) سولانا در بین پلتفرم‌های لایه یک نیز مهم است. اگر این سهم در حال افزایش باشد (از نظر TVL، تعداد کاربران، یا حجم معاملات)، نشان می‌دهد که سولانا در حال برنده شدن در رقابت است. اما اگر سهم بازار کاهش یابد، نشانه‌ای منفی برای آینده قیمت است.

نوآوری‌های فنی رقبا نیز تأثیرگذار است. اگر اتریوم با آپگریدهای خود (مانند sharding) توانایی مقیاس‌پذیری خود را به طور قابل توجهی بهبود بخشد، ممکن است یکی از مزایای اصلی سولانا کم‌رنگ شود. یا اگر بلاکچین جدیدی با سرعت بیشتر و کارمزد کمتر ظهور کند، می‌تواند چالشی برای سولانا باشد.

اخبار و شراکت‌های استراتژیک

اخبار مثبت و اعلام شراکت‌های استراتژیک معمولاً تأثیر فوری و مثبتی بر قیمت سولانا دارند. این رویدادها نشان می‌دهند که پروژه در حال گسترش است و طرف‌های معتبر به آن اعتماد دارند.

شراکت با شرکت‌های بزرگ فناوری یا مالی می‌تواند تأثیر چشمگیری داشته باشد. برای مثال، اگر یک شرکت پرداخت بزرگ اعلام کند که از سولانا برای تسویه‌حساب‌ها استفاده می‌کند، یا یک شرکت بزرگ بازی اعلام کند که بازی بعدی خود را روی سولانا می‌سازد، معمولاً قیمت واکنش مثبت نشان می‌دهد. این اخبار نه تنها تقاضای آنی ایجاد می‌کنند، بلکه اعتبار بلندمدت پروژه را نیز افزایش می‌دهند.

سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در اکوسیستم نیز مهم است. زمانی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری معتبر اعلام می‌کنند که میلیون‌ها دلار به پروژه‌های سولانا سرمایه‌گذاری کرده‌اند یا صندوق اختصاصی برای حمایت از توسعه‌دهندگان سولانا راه‌اندازی کرده‌اند، نشان می‌دهد که حرفه‌ای‌ها به آینده سولانا اعتقاد دارند.

راه‌اندازی محصولات جدید توسط تیم Solana Labs نیز تأثیرگذار است. معرفی Solana Mobile و گوشی‌های Saga نشان داد که تیم سولانا تلاش می‌کند افق‌های جدیدی را کشف کند. موفقیت یا شکست این نوآوری‌ها می‌تواند بر تصور کلی از پروژه تأثیر بگذارد.

اخبار مربوط به پذیرش نهادی نیز بسیار مهم است. ورود سرمایه‌گذاران نهادی، صندوق‌های ETF یا موسسات مالی بزرگ به بازار سولانا، می‌تواند موج جدیدی از تقاضا ایجاد کند. برای مثال، اگر صندوق ETF مبتنی بر سولانا تأیید شود (مشابه ETF های بیت‌کوین)، می‌تواند تأثیر بزرگی بر قیمت داشته باشد.

برعکس، اخبار منفی نیز تأثیر فوری دارند. اعلام خرابی شبکه، هک پروتکل‌های بزرگ، مسائل قانونی یا نظارتی، یا اختلافات درون تیم، همگی می‌توانند فشار فروش ایجاد کنند. سرمایه‌گذاران باید به این اخبار توجه داشته باشند و آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ کنند.

تأثیر بازار کلی کریپتو و بیت‌کوین

قیمت سولانا، مانند اکثر ارزهای دیجیتال، تحت تأثیر قوی روند کلی بازار کریپتو و به ویژه حرکات بیت‌کوین است. همبستگی بالای بین سولانا و بیت‌کوین به این معنی است که تحلیل بازار کلی برای پیش‌بینی قیمت سولانا ضروری است.

دوره‌های صعودی بازار (Bull Market) معمولاً برای سولانا بسیار مثبت هستند. در این دوره‌ها که سرمایه به طور کلی به سمت کریپتو جریان می‌یابد، سولانا به عنوان یک پروژه با پتانسیل رشد بالا، معمولاً بیش از میانگین بازار رشد می‌کند. در بازار صعودی ۲۰۲۱، سولانا یکی از بهترین عملکردها را داشت و قیمت آن صدها برابر شد.

برعکس، در بازارهای نزولی (Bear Market)، سولانا معمولاً بیشتر از بیت‌کوین افت می‌کند. این به این دلیل است که سرمایه‌گذاران در زمان ترس، سرمایه خود را از دارایی‌های پرریسک خارج و به دارایی‌های امن‌تر مانند بیت‌کوین یا حتی دلار منتقل می‌کنند. در بازار نزولی ۲۰۲۲، سولانا بیش از ۹۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.

هالوینگ بیت‌کوین یکی از رویدادهای مهمی است که معمولاً تأثیر غیرمستقیم بر سولانا دارد. هالوینگ‌ها تاریخاً منجر به دوره‌های صعودی شده‌اند که کل بازار از آن بهره‌مند می‌شود. آخرین هالوینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۲۴ رخ داد و انتظار می‌رود که دوره صعودی بعدی را آغاز کند که برای سولانا نیز مثبت خواهد بود.

دامیننس بیت‌کوین (Bitcoin Dominance) نیز شاخص مهمی است. زمانی که دامیننس بیت‌کوین در حال افزایش است، یعنی سهم بیت‌کوین از کل بازار در حال رشد است و آلت‌کوین‌ها از جمله سولانا معمولاً عملکرد ضعیف‌تری دارند. برعکس، زمانی که دامیننس بیت‌کوین کاهش می‌یابد، سرمایه به سمت آلت‌کوین‌ها جریان می‌یابد.

توکنومیکس سولانا (SOL Tokenomics)

توکنومیکس یا اقتصاد توکن یکی از مهم‌ترین عواملی است که تعیین‌کننده ارزش بلندمدت هر ارز دیجیتال محسوب می‌شود. در مورد سولانا، درک عمیق از نحوه توزیع، انتشار و مدیریت توکن SOL می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. توکنومیکس سولانا با رویکردی متعادل طراحی شده تا هم انگیزه کافی برای مشارکت‌کنندگان شبکه ایجاد کند و هم از تورم بی‌رویه جلوگیری نماید. این بخش به بررسی جامع ساختار اقتصادی توکن SOL، از عرضه اولیه تا مکانیزم‌های کنترل تورم می‌پردازد.

عرضه کل و عرضه در گردش SOL

عرضه اولیه توکن سولانا در زمان راه‌اندازی شبکه اصلی در مارس 2020، حدود 500 میلیون توکن بود. برخلاف برخی پروژه‌های کریپتو که سقف مشخصی برای عرضه کل دارند، سولانا از مدل تورمی استفاده می‌کند که در آن توکن‌های جدید به صورت مستمر تولید می‌شوند. این مدل برای پاداش دادن به ولیدیتورها و تشویق استیکینگ طراحی شده است.

عرضه در گردش یا Circulating Supply به تعداد توکن‌هایی اطلاق می‌شود که در حال حاضر در دسترس عموم بوده و قابل معامله هستند. این رقم از عرضه کل کمتر است زیرا بخشی از توکن‌ها هنوز در قفل یا Vesting Period قرار دارند. به عنوان مثال، توکن‌های اختصاص یافته به تیم سازنده و سرمایه‌گذاران اولیه طی یک دوره چندساله به تدریج آزاد می‌شوند تا از فشار فروش ناگهانی جلوگیری شود.

تفاوت بین عرضه کل و عرضه در گردش تأثیر مستقیمی بر قیمت دارد. هرچه عرضه در گردش کمتر باشد، با فرض تقاضای ثابت، فشار صعودی بیشتری بر قیمت وارد می‌شود. با گذشت زمان و آزادسازی تدریجی توکن‌های قفل‌شده، عرضه در گردش افزایش یافته که می‌تواند در صورت عدم رشد متناسب تقاضا، به کاهش قیمت منجر شود.

مکانیزم انتشار توکن‌ها

مکانیزم انتشار توکن در سولانا بر پایه پاداش‌های استیکینگ استوار است. ولیدیتورهای شبکه که وظیفه تأیید تراکنش‌ها و تولید بلوک‌های جدید را بر عهده دارند، در ازای خدمات خود توکن‌های تازه ضرب‌شده دریافت می‌کنند. این پاداش‌ها از دو منبع تأمین می‌شوند: تورم شبکه و کارمزدهای تراکنش.

بخش اصلی پاداش ولیدیتورها از طریق تورم برنامه‌ریزی‌شده تأمین می‌شود. در ابتدای راه‌اندازی شبکه، نرخ تورم سالانه سولانا حدود 8 درصد تعیین شده بود که به صورت تدریجی کاهش می‌یابد. این کاهش سالانه 15 درصد است تا به نرخ تورم پایدار 1.5 درصد برسد. این رویکرد باعث می‌شود در سال‌های ابتدایی، انگیزه قوی برای استیکینگ وجود داشته باشد و با بلوغ شبکه، تورم به حداقل برسد.

علاوه بر تورم، ولیدیتورها بخشی از کارمزدهای تراکنش را نیز دریافت می‌کنند. در سولانا، 50 درصد از کارمزد هر تراکنش سوزانده شده و 50 درصد دیگر به ولیدیتور تولیدکننده بلوک تعلق می‌گیرد. این مکانیزم دوگانه باعث می‌شود با افزایش فعالیت شبکه، ولیدیتورها درآمد بیشتری کسب کرده و وابستگی به تورم کاهش یابد.

نرخ تورم و نحوه کاهش آن

نرخ تورم در سولانا یکی از پیچیده‌ترین جنبه‌های توکنومیکس این پروژه است. همانطور که اشاره شد، نرخ تورم اولیه 8 درصد بود که سالانه 15 درصد کاهش می‌یابد. این فرمول ریاضی به گونه‌ای طراحی شده که تعادل مناسبی بین پاداش‌دهی به ولیدیتورها و کنترل عرضه کل ایجاد کند.

برای درک بهتر، فرض کنید در سال اول عرضه 500 میلیون توکن با نرخ تورم 8 درصد، 40 میلیون توکن جدید تولید می‌شود. در سال دوم، نرخ تورم به 6.8 درصد کاهش می‌یابد و این روند ادامه پیدا می‌کند تا پس از حدود 10 سال به نرخ پایدار 1.5 درصد برسد. پس از رسیدن به این نقطه، نرخ تورم ثابت می‌ماند و عرضه توکن‌ها به صورت خطی افزایش می‌یابد.

این مدل تورمی چند مزیت دارد. اول اینکه در سال‌های ابتدایی که شبکه به امنیت بیشتری نیاز دارد، انگیزه قوی برای استیکینگ فراهم می‌شود. دوم اینکه با گذشت زمان و افزایش کارمزدهای تراکنش، وابستگی به تورم کاهش یافته و مدل اقتصادی پایدارتر می‌شود. سوم اینکه از تورم افسارگسیخته که می‌تواند ارزش توکن را کاهش دهد، جلوگیری می‌کند.

توزیع اولیه توکن‌ها

توزیع اولیه توکن‌های سولانا یکی از موضوعات مهمی است که شفافیت آن برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد. از مجموع 500 میلیون توکن اولیه، تخصیص به شرح زیر بوده است: حدود 38 درصد به تیم سازنده و بنیاد سولانا، 12.5 درصد به سرمایه‌گذاران فروش بذری، 12.3 درصد به سرمایه‌گذاران فروش خصوصی و بقیه به فروش عمومی و ذخایر مختلف اختصاص یافت.

این توزیع نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از توکن‌ها در اختیار تیم و سرمایه‌گذاران اولیه قرار داشته است. برای جلوگیری از فروش ناگهانی این توکن‌ها و حفظ ثبات بازار، برنامه Vesting طراحی شد که طی آن توکن‌ها در طول چندین سال به تدریج آزاد می‌شوند. معمولاً توکن‌های تیم و سرمایه‌گذاران اولیه دوره قفل یک تا دو ساله دارند و سپس به صورت ماهانه یا فصلی آزاد می‌شوند.

این رویکرد در پروژه‌های کریپتو استاندارد محسوب می‌شود اما همچنان نگرانی‌هایی درباره تمرکز مالکیت ایجاد می‌کند. با این حال، با گذشت زمان و ورود سرمایه‌گذاران جدید، توزیع توکن‌ها متعادل‌تر شده است. پیگیری زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا از فشارهای احتمالی فروش آگاه باشند.

سوزاندن کارمزدها (Token Burn Mechanism)

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد توکنومیکس سولانا، مکانیزم سوزاندن کارمزدهاست. در بسیاری از بلاکچین‌ها، کل کارمزد تراکنش‌ها به ماینرها یا ولیدیتورها پرداخت می‌شود، اما سولانا رویکرد متفاوتی دارد. در این شبکه، 50 درصد از کارمزد هر تراکنش به صورت خودکار سوزانده می‌شود، یعنی برای همیشه از گردش خارج شده و عرضه کل کاهش می‌یابد.

این مکانیزم چند هدف را دنبال می‌کند. اول، با کاهش عرضه در گردش، فشار تورمی ناشی از تولید توکن‌های جدید تا حدی جبران می‌شود. در واقع، هرچه شبکه پرتراکنش‌تر باشد، میزان سوزاندن بیشتر و تأثیر تورم کمتر خواهد بود. دوم، این مدل انگیزه اقتصادی برای نگهداری بلندمدت توکن ایجاد می‌کند زیرا با گذشت زمان و افزایش فعالیت شبکه، سهم هر توکن از کل عرضه افزایش می‌یابد.

برای مثال، اگر سولانا روزانه 100 میلیون تراکنش پردازش کند و میانگین کارمزد هر تراکنش 0.00025 SOL باشد، روزانه حدود 12,500 SOL سوزانده می‌شود که در سال به بیش از 4.5 میلیون توکن می‌رسد. این رقم قابل توجه است و می‌تواند تأثیر مثبتی بر عرضه و تقاضا داشته باشد. البته باید توجه داشت که در حال حاضر تعداد تراکنش‌های واقعی کمتر از این رقم است، اما پتانسیل رشد وجود دارد.

پاداش استیکینگ و نحوه توزیع

پاداش استیکینگ موتور محرک امنیت و غیرمتمرکزسازی در سولانا است. کاربرانی که توکن‌های خود را استیک می‌کنند، در واقع آن‌ها را به ولیدیتورها واگذار کرده تا در فرآیند تأیید تراکنش‌ها شرکت کنند. در ازای این همکاری، پاداش دریافت می‌کنند که از دو منبع تأمین می‌شود: تورم شبکه و سهم از کارمزدهای تراکنش.

نرخ پاداش استیکینگ یا APY به عوامل مختلفی بستگی دارد. اول، نرخ تورم فعلی شبکه که همانطور که توضیح داده شد، به صورت سالانه کاهش می‌یابد. دوم، درصد کل توکن‌های استیک‌شده در شبکه. هرچه این درصد بیشتر باشد، پاداش هر استیکر کمتر می‌شود زیرا پاداش کل بین تعداد بیشتری تقسیم می‌شود. سوم، عملکرد ولیدیتوری که توکن‌ها به آن واگذار شده‌اند. ولیدیتورهای کارآمدتر که بلوک‌های بیشتری تولید می‌کنند، پاداش بیشتری دریافت کرده و این پاداش به استیکرها تقسیم می‌شود.

در حال حاضر، میانگین نرخ پاداش استیکینگ سولانا بین 5 تا 7 درصد سالانه است، اما این رقم می‌تواند بسته به شرایط تغییر کند. برای مثال، اگر درصد استیکینگ کل شبکه 70 درصد باشد و نرخ تورم 5 درصد، APY تقریبی حدود 7 درصد خواهد بود. توزیع پاداش‌ها معمولاً در هر Epoch که حدود 2 تا 3 روز طول می‌کشد، انجام می‌شود و به صورت خودکار به موجودی استیک‌شده افزوده می‌شود.

نکته مهم این است که ولیدیتورها کمیسیون دریافت می‌کنند که معمولاً بین 5 تا 10 درصد از پاداش کل است. بنابراین انتخاب ولیدیتور مناسب با نرخ کمیسیون پایین و عملکرد بالا می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سود نهایی استیکرها داشته باشد. برخی ولیدیتورها همچنین پاداش‌های اضافی یا خدمات ویژه ارائه می‌دهند تا استیکرها را جذب کنند، که می‌تواند فرصت‌های سودآورتری ایجاد نماید.

استیکینگ سولانا

استیکینگ یکی از راه‌های محبوب و کم‌ریسک برای کسب درآمد غیرفعال از نگهداری ارزهای دیجیتال است. در شبکه سولانا، استیکینگ نه‌تنها فرصتی برای کسب سود فراهم می‌کند، بلکه نقش حیاتی در حفظ امنیت و غیرمتمرکزی شبکه ایفا می‌نماید. با قفل کردن توکن‌های SOL، کاربران به طور غیرمستقیم در فرآیند تأیید تراکنش‌ها مشارکت کرده و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنند. این بخش به بررسی جامع فرآیند استیکینگ، نرخ سود، دوره قفل شدن و نکات مهم برای انتخاب بهترین ولیدیتور می‌پردازد تا سرمایه‌گذاران بتوانند با آگاهی کامل از این فرصت بهره‌برداری کنند.

چگونگی استیک کردن SOL

فرآیند استیکینگ سولانا نسبتاً ساده است و می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی انجام شود. ساده‌ترین راه استفاده از کیف پول‌های پشتیبانی‌کننده استیکینگ است. کیف پول‌های محبوبی مانند Phantom، Solflare و Ledger امکان استیکینگ مستقیم را فراهم کرده‌اند. کاربر تنها کافی است توکن‌های SOL خود را به کیف پول منتقل کرده، گزینه استیکینگ را انتخاب کند و ولیدیتور مورد نظر خود را از لیست موجود برگزیند.

مرحله اول نصب و راه‌اندازی یک کیف پول مناسب است. برای مثال، کیف پول Phantom که یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها در اکوسیستم سولانا محسوب می‌شود، به صورت افزونه مرورگر یا اپلیکیشن موبایل در دسترس است. پس از نصب و ایجاد کیف پول، کاربر باید عبارت بازیابی (Seed Phrase) خود را در محلی امن ذخیره کند زیرا این تنها راه بازیابی دسترسی در صورت از دست دادن رمز عبور است.

پس از آماده‌سازی کیف پول، مرحله بعدی انتقال توکن‌های SOL است. کاربران می‌توانند از صرافی بیتصرف یا هر صرافی دیگری توکن‌های خود را به آدرس کیف پول شخصی انتقال دهند. مهم است که قبل از انتقال مبالغ بزرگ، با ارسال مقدار کمی آدرس را تست کنید. هزینه انتقال در سولانا بسیار ناچیز است و معمولاً کمتر از 0.001 SOL می‌باشد.

مرحله سوم انتخاب ولیدیتور است که حائز اهمیت است. در رابط کاربری کیف پول، لیستی از ولیدیتورها با اطلاعاتی مانند نرخ کمیسیون، عملکرد، تعداد توکن‌های استیک‌شده و APY نمایش داده می‌شود. کاربر می‌تواند بر اساس این معیارها یک یا چند ولیدیتور را انتخاب کند. توصیه می‌شود توکن‌ها را بین چند ولیدیتور تقسیم کنید تا ریسک متمرکز نشود. پس از انتخاب ولیدیتور و تعیین مقدار SOL برای استیکینگ، کافی است تراکنش را تأیید کنید و منتظر بمانید تا در Epoch بعدی استیکینگ شما فعال شود.

برخی صرافی‌ها مانند بیتصرف نیز خدمات استیکینگ ارائه می‌دهند که فرآیند را حتی ساده‌تر می‌کند. در این روش، نیازی به انتقال توکن‌ها به کیف پول خارجی نیست و کاربر می‌تواند مستقیماً از طریق پنل کاربری خود استیکینگ را فعال کند. این گزینه برای کاربران مبتدی که با مدیریت کیف پول‌های شخصی آشنایی ندارند، مناسب‌تر است.

نرخ سود سالانه (APY)

نرخ سود سالانه یا APY یکی از مهم‌ترین عواملی است که سرمایه‌گذاران هنگام تصمیم‌گیری برای استیکینگ در نظر می‌گیرند. در سولانا، این نرخ متغیر بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در حال حاضر، میانگین APY استیکینگ سولانا بین 5 تا 7 درصد است، اما این رقم می‌تواند بسته به شرایط شبکه و ولیدیتور انتخابی تغییر کند.

عوامل تأثیرگذار بر APY عبارتند از: نرخ تورم شبکه که به صورت تدریجی کاهش می‌یابد، درصد کل توکن‌های استیک‌شده در شبکه، عملکرد ولیدیتور انتخابی و نرخ کمیسیون آن. برای محاسبه تقریبی APY می‌توان از فرمول ساده‌ای استفاده کرد: اگر نرخ تورم سالانه 5 درصد باشد و 70 درصد از کل توکن‌ها استیک شده باشند، APY پایه حدود 7.1 درصد خواهد بود. از این رقم باید کمیسیون ولیدیتور را کسر کرد که معمولاً 5 تا 10 درصد از پاداش است.

برای درک بهتر، فرض کنید کاربری 1000 SOL استیک می‌کند با ولیدیتوری که کمیسیون 7 درصدی دارد و APY پایه 7 درصد است. پاداش سالانه قبل از کمیسیون 70 SOL خواهد بود. پس از کسر کمیسیون 7 درصدی (4.9 SOL)، پاداش خالص کاربر 65.1 SOL می‌شود که معادل نرخ 6.51 درصد است. البته این محاسبه ساده است و در عمل، پاداش‌ها به صورت مرکب (Compound) عمل می‌کنند زیرا پاداش‌های دریافتی نیز به موجودی استیک‌شده اضافه شده و در دوره‌های بعدی پاداش تولید می‌کنند.

مقایسه APY سولانا با سایر شبکه‌های مشابه نشان می‌دهد که این نرخ رقابتی است. برای مثال، استیکینگ اتریوم 2.0 حدود 4 تا 5 درصد، کاردانو 4 تا 5 درصد و پولکادات 10 تا 14 درصد بازدهی دارد. سولانا با نرخ میانی خود و در نظر گرفتن مزایای دیگر مانند کارمزد پایین و سرعت بالا، گزینه جذابی برای استیکرها محسوب می‌شود. نکته مهم این است که APY بالاتر لزوماً بهتر نیست زیرا معمولاً با تورم بالاتر همراه است که می‌تواند ارزش توکن را تحت تأثیر قرار دهد.

دوره قفل شدن و Unbonding Period

یکی از سؤالات رایج درباره استیکینگ، میزان انعطاف‌پذیری و امکان برداشت توکن‌ها است. در سولانا، برخلاف برخی شبکه‌ها که دوره قفل سخت‌گیرانه‌ای دارند، فرآیند Unstaking نسبتاً سریع است. با این حال، توکن‌های استیک‌شده نمی‌توانند فوراً برداشت شوند و باید دوره Unbonding را پشت سر بگذارند.

وقتی کاربر تصمیم می‌گیرد توکن‌های خود را از استیکینگ خارج کند، درخواست Deactivation ارسال می‌کند. این درخواست در Epoch جاری پردازش نمی‌شود و باید منتظر شروع Epoch بعدی باشد. هر Epoch در سولانا تقریباً 2 تا 3 روز طول می‌کشد. بنابراین، بدترین حالت این است که کاربر درست بعد از شروع یک Epoch جدید درخواست Unstaking دهد و مجبور شود تقریباً 2 تا 3 روز منتظر بماند تا Epoch فعلی به پایان برسد و در Epoch بعدی توکن‌هایش آزاد شوند.

این دوره نسبتاً کوتاه در مقایسه با بسیاری از شبکه‌های دیگر است. برای مثال، در اتریوم 2.0 قبل از به‌روزرسانی Shanghai، امکان برداشت اصلاً وجود نداشت و حتی بعد از آن نیز صف انتظار برای برداشت می‌تواند چندین روز یا حتی هفته طول بکشد. در پولکادات، دوره Unbonding 28 روز است و در کاردانو هیچ دوره قفلی وجود ندارد اما پاداش‌ها با تأخیر 2 Epoch پرداخت می‌شوند.

نکته مهم این است که در طول دوره Unbonding، توکن‌ها دیگر پاداش تولید نمی‌کنند. بنابراین اگر کاربر قصد فروش ندارد، بهتر است توکن‌ها را استیک شده نگه دارد. همچنین، برخی کیف پول‌ها و پلتفرم‌ها خدمات Liquid Staking ارائه می‌دهند که در آن کاربر توکن نماینده (مانند mSOL یا stSOL) دریافت می‌کند که می‌تواند بلافاصله معامله شود، اما معمولاً با کمی تخفیف نسبت به قیمت واقعی SOL.

برای برنامه‌ریزی بهتر، کاربران باید زمان‌بندی خود را با Epoch‌های شبکه هماهنگ کنند. ابزارهای آنلاینی مانند Solana Beach امکان مشاهده Epoch فعلی و زمان باقی‌مانده تا پایان آن را فراهم می‌کنند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در مواقع نیاز به نقدینگی، با آگاهی کامل تصمیم بگیرند.

ولیدیتورها و نحوه انتخاب آن‌ها

انتخاب ولیدیتور مناسب یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که بر سودآوری و امنیت استیکینگ تأثیر می‌گذارد. در شبکه سولانا، صدها ولیدیتور فعال وجود دارند که هرکدام ویژگی‌ها و شرایط متفاوتی دارند. معیارهای اصلی برای انتخاب ولیدیتور شامل نرخ کمیسیون، عملکرد و Uptime، میزان توکن‌های استیک‌شده، سابقه و شهرت ولیدیتور و سهم از کل شبکه است.

نرخ کمیسیون معمولاً بین 5 تا 10 درصد متغیر است. برخی ولیدیتورها برای جذب استیکرهای بیشتر، کمیسیون پایین‌تری مانند 0 یا 5 درصد تعیین می‌کنند، در حالی که دیگران با ارائه خدمات بهتر یا ابزارهای جانبی، کمیسیون بالاتری دریافت می‌کنند. کمیسیون پایین‌تر همیشه بهتر نیست زیرا ممکن است ولیدیتور منابع کافی برای نگهداری زیرساخت قوی نداشته باشد.

عملکرد یا Performance نشان‌دهنده میزان موفقیت ولیدیتور در تولید بلوک‌ها و تأیید تراکنش‌ها است. یک ولیدیتور با عملکرد 100 درصد تمام وظایف محوله را با موفقیت انجام داده و هیچ بلوکی را از دست نداده است. عملکرد زیر 95 درصد می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات فنی باشد و پاداش کمتری نصیب استیکرها خواهد کرد. Uptime نیز معیار مشابهی است که نشان می‌دهد ولیدیتور چه درصد از زمان آنلاین و فعال بوده است.

میزان توکن‌های استیک‌شده نشان‌دهنده اعتماد جامعه به ولیدیتور است. ولیدیتورهای بزرگ‌تر معمولاً پایدارتر هستند اما استیک کردن نزد آنها می‌تواند تمرکز شبکه را افزایش دهد. برای حفظ غیرمتمرکزی شبکه، توصیه می‌شود به ولیدیتورهای کوچک‌تر و متوسط نیز توجه شود. بنیاد سولانا گاهی برنامه‌های تشویقی برای استیک کردن نزد ولیدیتورهای کوچک ارائه می‌دهد که می‌تواند پاداش بیشتری به همراه داشته باشد.

سابقه و شهرت ولیدیتور نیز اهمیت دارد. ولیدیتورهایی که سابقه طولانی‌تر دارند و توسط تیم‌ها یا شرکت‌های شناخته‌شده اداره می‌شوند، معمولاً قابل اعتمادتر هستند. بررسی اطلاعات ولیدیتور در وبسایت‌هایی مانند Validators.app یا Solanabeach.io می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار قرار دهد. همچنین، حضور ولیدیتور در جامعه سولانا، مشارکت در توسعه و پشتیبانی از اکوسیستم نشان‌دهنده تعهد بلندمدت است.

استراتژی توصیه‌شده این است که توکن‌ها را بین 3 تا 5 ولیدیتور مختلف تقسیم کنید. این کار نه‌تنها ریسک را کاهش می‌دهد بلکه به غیرمتمرکزی شبکه نیز کمک می‌کند. می‌توانید بخشی را به ولیدیتورهای بزرگ با عملکرد ثابت، بخشی را به ولیدیتورهای متوسط با کمیسیون پایین و بخشی را به ولیدیتورهای کوچک که ممکن است پاداش‌های تشویقی ارائه دهند، تخصیص دهید.

ریسک‌ها و مزایای استیکینگ

استیکینگ سولانا مانند هر سرمایه‌گذاری دیگر، ریسک‌ها و مزایای خاص خود را دارد. شناخت این عوامل به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و انتظارات واقع‌بینانه‌ای داشته باشند. از جمله مزایای اصلی استیکینگ می‌توان به کسب درآمد غیرفعال، مشارکت در امنیت شبکه، سادگی فرآیند و انعطاف‌پذیری نسبی اشاره کرد.

کسب درآمد غیرفعال با نرخ 5 تا 7 درصد سالانه، جذاب‌تر از نگهداری توکن بدون استیکینگ است. این درآمد به صورت مرکب عمل کرده و در طول زمان می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سرمایه داشته باشد. برای مثال، استیک کردن 1000 SOL با نرخ 6 درصد سالانه، پس از 5 سال با احتساب سود مرکب به حدود 1338 SOL می‌رسد که افزایش 33.8 درصدی نسبت به سرمایه اولیه است.

مشارکت در امنیت شبکه نیز جنبه مثبت دیگری است. با استیک کردن، کاربران به طور غیرمستقیم به غیرمتمرکزسازی و امنیت سولانا کمک می‌کنند. این احساس مشارکت در یک پروژه بزرگ‌تر می‌تواند برای برخی افراد انگیزه‌بخش باشد. سادگی فرآیند نیز مزیت مهمی است که حتی کاربران مبتدی می‌توانند با چند کلیک استیکینگ را شروع کنند. انعطاف‌پذیری نسبی سولانا با دوره Unbonding کوتاه نیز امکان دسترسی سریع‌تر به سرمایه را فراهم می‌کند.

در مقابل، ریسک‌هایی نیز وجود دارد که باید مدنظر قرار گیرند. ریسک قیمتی مهم‌ترین آن است. اگر قیمت SOL در طول دوره استیکینگ کاهش یابد، ممکن است پاداش‌های دریافتی جبران‌کننده ضرر سرمایه نباشد. برای مثال، اگر کاربری 1000 SOL را با قیمت 100 دلار استیک کند و پس از یک سال 60 SOL پاداش بگیرد اما قیمت SOL به 70 دلار کاهش یابد، ارزش دلاری کل دارایی از 100,000 دلار به 74,200 دلار کاهش می‌یابد که حتی با احتساب پاداش، ضرر 25.8 درصدی است.

ریسک عملکرد ولیدیتور نیز وجود دارد. اگر ولیدیتور انتخابی عملکرد ضعیفی داشته باشد یا برای مدتی آفلاین شود، پاداش کمتری دریافت خواهید کرد. در موارد شدیدتر، اگر ولیدیتور رفتار مخربی داشته باشد، ممکن است بخشی از توکن‌های استیک‌شده Slash شوند، هرچند این مکانیزم در سولانا فعلاً به طور کامل پیاده‌سازی نشده است. ریسک فنی شبکه نیز باید در نظر گرفته شود. خرابی‌های متعدد شبکه سولانا در گذشته نشان داده که این فناوری هنوز در حال بلوغ است و ممکن است مشکلاتی پیش بیاید که موقتاً بر عملکرد شبکه و استیکینگ تأثیر بگذارد.

ریسک نقدینگی نیز نباید نادیده گرفته شود. در طول دوره Unbonding که 2 تا 3 روز طول می‌کشد، امکان دسترسی فوری به توکن‌ها وجود ندارد. اگر نیاز مبرم به نقدینگی پیش بیاید یا فرصت معاملاتی مناسبی ظاهر شود، نمی‌توانید بلافاصله واکنش نشان دهید. برای کاهش این ریسک، توصیه می‌شود تمام سرمایه خود را استیک نکنید و بخشی را برای مواقع اضطراری نقد نگه دارید یا از خدمات Liquid Staking استفاده کنید که امکان معامله فوری توکن‌های استیک‌شده را فراهم می‌کند.